ZNACZENIE:
 
Parāśara Muni tłumaczy słowo Bhagavān w następujący sposób. Kto posiada w pełni sześć przymiotów: wszelką siłę, sławę, zamożność, wiedzę, piękno i wyrzeczenie, ten jest Bhagavānem, czyli Najwyższą Osobą Boga. Kiedy Kṛṣṇa obecny był na tej Ziemi, zamanifestował pełnię wszystkich tych bogactw. Dlatego wielcy mędrcy, chociażby jak Parāśara Muni, wszyscy przyjęli Kṛṣṇę za Najwyższą Osobę Boga. Teraz Kṛṣṇa zdradza Arjunie bardziej poufną wiedzę o Swoich bogactwach i czynach. Wcześniej, zaczynając od Rozdziału Siódmego, Pan wytłumaczył Mu Swoje różne energie i ich działanie. Teraz, w tym rozdziale tłumaczy Arjunie Swoje specyficzne bogactwa. W rozdziale poprzednim wyraźnie wytłumaczył Swoje różne energie, aby w sposób stanowczy i przekonywujący ustanowić oddanie (bhakti-yogę). W tym rozdziale ponownie mówi o Swoich manifestacjach i różnych bogactwach.

Im więcej słuchamy o Najwyższym Bogu, tym bardziej umacniamy się w swojej służbie oddania dla Niego. Należy zawsze słuchać o Panu w towarzystwie wielbicieli; to spotęguje naszą służbę oddania. Rozmowy takie mogą toczyć się tylko pomiędzy tymi, którzy naprawdę pragną być świadomymi Kṛṣṇy. Inni nie mogą brać udziału w takich rozmowach. Pan wyraźnie oznajmia Arjunie, że ponieważ jest on Mu bardzo drogi, rozmawia z nim w ten sposób dla jego korzyści.

ZNACZENIE:
 
Jak oznajmia Brahma-saṁhitā, Pan Kṛṣṇa jest Najwyższym Panem. Nikt Go nie przewyższa; On jest przyczyną wszystkich przyczyn. Tutaj Pan również osobiście mówi, że jest On źródłem wszystkich półbogów i mędrców. Nawet półbogowie i wielcy mędrcy nie są w stanie zrozumieć Kṛṣṇy; nie mogą zrozumieć ani Jego imienia, ani Jego osoby, więc jakaż jest pozycja tzw. naukowców na tej maleńkiej planecie? Nikt nie może zrozumieć dlaczego Najwyższy Bóg przychodzi na ziemię jak zwykła ludzka istota i spełnia takie niezwykłe i wspaniałe czynności. Należy wobec tego wiedzieć, iż uczoność nie jest konieczną kwalifikacją do poznania Kṛṣṇy. Nawet półbogowie i wielcy mędrcy, którzy próbowali zrozumieć Kṛṣṇę poprzez swoje umysłowe spekulacje, nie odnieśli sukcesu. Śrīmad-Bhāgavatam mówi wyraźnie, iż nawet wielcy półbogowie nie są w stanie zrozumieć Najwyższej Osoby Boga. Mogą spekulować do granic możliwości swoich niedoskonałych zmysłów i poprzez takie spekulacje dojść do impersonalizmu, czyli czegoś przeciwnego do tego, co jest zamanifestowane przez trzy siły natury materialnej, lub też mogą sobie coś wyobrazić przez umysłowe spekulacje. Jednakże Kṛṣṇy nie można poznać przez takie niemądre spekulacje.

Tutaj Pan wyjaśnia pośrednio tym, którzy chcieliby poznać Absolutną Prawdę: „Spójrz, jestem tutaj obecny jako Najwyższa Osoba, Ja jestem Najwyższym”. Należy o tym wiedzieć. Mimo iż nie można zrozumieć niepojętego Pana, który obecny jest osobiście, niemniej jednak On istnieje. W rzeczywistości Kṛṣṇę – który jest wieczny, pełen wiedzy i szczęścia – możemy poznać po prostu przez studiowanie Jego słów zawartych w Bhagavad-gīcie i Śrīmad-Bhāgavatam. Koncepcję Boga jako jakąś władczą siłę albo jako bezosobowego Brahmana mogą nawet poznać już te osoby, które znajdują się w niższej energii Pana, natomiast Osoby Boga nie można poznać tak długo, dopóki nie jest się w pozycji transcendentalnej.

Ponieważ większość ludzi nie potrafi zrozumieć Kṛṣṇy w Jego rzeczywistej sytuacji, z powodu Swojego bezprzyczynowego miłosierdzia przychodzi On osobiście, aby okazać łaskę takim spekulantom. Jednakże pomimo niezwykłych czynów Najwyższego Pana, spekulanci ci, z powodu zanieczyszczenia energią materialną, nadal myślą, że Najwyższym jest bezosobowy Brahman. Tylko wielbiciele całkowicie podporządkowani Najwyższemu Panu mogą zrozumieć, dzięki Jego łasce, że jest On Kṛṣṇą. Wielbiciele Pana nie zajmują się Brahmanem, bezosobową koncepcją Boga. Ich wiara i oddanie doprowadza ich do natychmiastowego podporządkowania się Najwyższemu Panu i dzięki Jego bezprzyczynowej łasce mogą oni zrozumieć Kṛṣṇę. Poza nimi, nikt inny nie może Go zrozumieć. Więc nawet wielcy mędrcy zgodnie odpowiadają na pytanie: czym jest ātmā, czym jest Najwyższy? Jest to Ten, którego musimy wielbić.

ZNACZENIE:
 
Jak oznajmia Rozdział Siódmy (7.3), manuṣyāṇāṁ sahasreṣu kaścid yatati siddhaye: ci, którzy próbują wznieść się do platformy realizacji duchowej, nie są zwykłymi ludźmi. Przewyższają oni miliony przeciętnych osób nie posiadających wiedzy o realizacji duchowej. Ale kto spośród tych rzeczywiście próbujących dociec o swojej duchowej pozycji zrozumiał, że Kṛṣṇa jest Najwyższą Osobą Boga, właścicielem wszystkiego, nienarodzonym, ten odniósł największy sukces w realizacji duchowej. Tylko na tym etapie, kiedy w pełni rozumie się najwyższą pozycję Kṛṣṇy, można całkowicie uwolnić się od wszelkich następstw grzechów.

Słowo aja, użyte tutaj w odniesieniu do Pana, oznacza „nienarodzony”. Ale Pan jest różny od żywych istot – opisanych jako aja w Rozdziale Drugim – które rodzą się i umierają z powodu swego przywiązania do materii. Dusze uwarunkowane zmieniają swoje ciała, ale Jego ciało jest niezmienne. Nawet jeśli przychodzi On do tego materialnego świata, przychodzi On jako ten sam, nienarodzony. Dlatego Rozdział Czwarty mówi, że Pan, dzięki Swojej wewnętrznej mocy, nie jest uzależniony od materialnej energii, lecz zawsze usytuowany jest w energii wyższej.

Użyte w tym wersecie słowa vetti loka-maheśvaram oznaczają, iż należy wiedzieć, że Pan Kṛṣṇa jest najwyższym właścicielem systemów planetarnych wszechświata. Istniał On przed stworzeniem i jest różny od tego Swojego stworzenia. Wszyscy półbogowie zostali stworzeni wewnątrz tego materialnego świata, lecz jeśli chodzi o Kṛṣṇę, to powiedziane jest, iż On nie został stworzony. Zatem Kṛṣṇa różni się nawet od takich wielkich półbogów jak Brahmā i Śiva. I ponieważ jest On stwórcą Brahmy, Śivy i wszystkich innych półbogów, jest On Najwyższą Osobą wszystkich planet.

Nie należy patrzeć na Kṛṣṇę jak na istotę ludzką. Jak zostało to powiedziane wcześniej, tylko niemądre osoby uważają Go za istotę ludzką. To samo, tylko w inny sposób, zostało powiedziane tutaj. Kto nie jest głupcem i posiada dostateczną inteligencję, aby zrozumieć konstytucjonalną pozycję Boga, ten zawsze wolny jest od następstw grzechów.

One should not try to understand Kṛṣṇa as a human being. As stated previously, only a foolish person thinks Him to be a human being. This is again expressed here in a different way. A man who is not foolish, who is intelligent enough to understand the constitutional position of the Godhead, is always free from all sinful reactions.

Jeśli Kṛṣṇa znany jest jako syn Devakī, to jak może być On nienarodzony? To również zostało wytłumaczone w Śrīmad-Bhāgavatam: kiedy pojawił się On przed Devakī i Vasudevą, nie został urodzony jak zwykłe dziecko. Pojawił się On w Swojej oryginalnej formie, a następnie przemienił się w zwykłe dziecko.

Wszelkie czyny spełniane pod kierunkiem Kṛṣṇy są z natury transcendentalne i nie mogą być zanieczyszczone przez skutki materialne, czy to pomyślne, czy niepomyślne. Koncepcja, że w tym materialnym świecie są rzeczy pomyślne i niepomyślne, jest w zasadzie wytworem umysłowym, jako że nie ma tu nic pomyślnego. Wszystko jest niepomyślne, ponieważ sama materialna natura nie jest pomyślna. My jedynie wyobrażamy sobie, że jest ona pomyślna. Prawdziwa pomyślność zależy od działania w świadomości Kṛṣṇy, w pełnym oddaniu i służbie. Zatem, jeśli w ogóle chcemy, aby nasza działalność była pomyślna, wtedy powinniśmy działać według wskazówek Najwyższego Pana. Takie wskazówki podane są w autorytatywnych pismach, takich jak Śrīmad-Bhāgavatam i Bhagavad-gītā, albo można je otrzymać od bona fide mistrza duchowego. Ponieważ mistrz duchowy jest reprezentantem Najwyższego Pana, jego wskazówki są bezpośrednio wskazówkami Najwyższego Pana. Mistrz duchowy, osoby święte i pisma święte nauczają w ten sam sposób. Nie ma sprzeczności pomiędzy tymi trzema źródłami. Wszelkie czynności spełniane pod takim kierunkiem wolne są od skutków pobożnego czy bezbożnego postępowania w tym materialnym świecie. Transcendentalną postawą wielbiciela w wypełnianiu jego czynności jest wyrzeczenie, i to nazywa się sannyāsą. Jak oznajmia pierwszy werset Szóstego Rozdziału Bhagavad-gīty: prawdziwym sannyāsīnem i yogīnem jest każdy, kto postępuje według wskazówek Najwyższego Pana i nie szuka schronienia w owocach swoich czynów (anāśritaḥ karma-phalam), nie zaś ten, kto przywdziewa szatę sannyāsīna czy pozuje na yogīna.

ZNACZENIE:
 
Różne cechy żywych istot, zarówno dobre, jak i złe, wszystkie zostały stworzone przez Kṛṣṇę i opisane są tutaj.

Inteligencja jest zdolnością analizowania rzeczy we właściwej perspektywie, a wiedza odnosi się do rozumienia, czym jest duch i czym jest materia. Zwykła wiedza nabyta przez wykształcenie uniwersyteckie odnosi się tylko do materii i tutaj nie jest przyjmowana jako wiedza. Wiedza oznacza poznanie różnicy pomiędzy duchem a materią. Współczesne wykształcenie nie obejmuje wiedzy o duchu; zajmuje się ono jedynie elementami materialnymi i potrzebami cielesnymi. Dlatego wiedza akademicka nie jest kompletna.

Asammoha, wolność od wątpliwości i ułudy może osiągnąć ten, kto rozumie filozofię transcendentalną i jest zdecydowany. Powoli, ale na pewno, uwalnia się on od ułudy. Niczego nie powinno się przyjmować ślepo; wszystko należy przyjmować z uwagą i ostrożnością. Należy praktykować kṣamę, czyli tolerancję i przebaczanie, i wybaczać innym drobne obrazy. Satyam, prawdomówność, oznacza, że należy przedstawiać fakty takimi, jakimi są, bez błędnej interpretacji, dla korzyści innych. Pewna konwencja społeczna mówi, że prawdę można mówić tylko wtedy, kiedy jest ona przyjemna dla innych. Ale to nie jest prawdomówność. Prawdę należy mówić otwarcie i śmiało, tak aby inni zrozumieli, jak fakty mają się naprawdę. Jeśli jakiś człowiek jest złodziejem i jeśli ludzie zostaną o tym powiadomieni, to jest to prawdą. Prawdy nigdy nie należy ukrywać, mimo iż czasami nie jest ona przyjemna. Prawdomówność wymaga, aby fakty były przedstawiane takimi, jakimi są, dla korzyści innych. Taka jest definicja prawdy.

Kontrola zmysłów oznacza, iż zmysły nie powinny być angażowane w niepotrzebne uciechy osobiste. Nie ma zakazów, jeśli chodzi o zaspokojenie właściwych potrzeb zmysłowych, ale niepotrzebne oddawanie się uciechom zmysłowym jest szkodliwe, jeśli chodzi o postęp duchowy. Nie należy zatem folgować zmysłom. Również umysł nie powinien zajmować się niepotrzebnymi myślami; jest to nazywane śama. Nie należy też tracić czasu na rozważania, w jaki sposób zdobyć pieniądze. Jest to robienie złego użytku ze zdolności myślenia. Umysłu należy użyć do poznania pierwszej potrzeby ludzkiej istoty, która powinna być prezentowana w sposób autoryzowany. Zdolność myślenia należy rozwijać w towarzystwie świętych osób, mistrzów duchowych i ludzi o wysoko rozwiniętym umyśle, będących autorytetami w pismach świętych. Sukham, przyjemność albo szczęście, powinniśmy znajdować zawsze w tym, co jest korzystne dla kultywacji wiedzy duchowej w świadomości Kṛṣṇy. I podobnie, rzeczą bolesną albo przyczyną niedoli jest to, co nie jest korzystne dla kultywacji świadomości Kṛṣṇy. Należy przyjmować wszystko, co jest pomocne dla rozwoju świadomości Kṛṣṇy, i odrzucać wszystko, co dla takiego rozwoju nie jest korzystne.

Należy rozumieć, że bhava, narodziny, odnoszą się do ciała. Jeśli chodzi o duszę, to nie rodzi się ona ani nie umiera. O tym mówiliśmy już na początku Bhagavad-gīty. Narodziny i śmierć odnoszą się do ciała. Przyczyną strachu jest obawa przed przyszłością. Osoba w świadomości Kṛṣṇy jest wolna od strachu, ponieważ dzięki swoim czynom z pewnością powróci ona do nieba duchowego, z powrotem do domu, do Boga. Jej przyszłość jest zatem świetlana. Inni natomiast nie wiedzą, co przyniesie im przyszłość; nie znają swojego następnego życia. Dlatego są w bezustannym niepokoju. Jeśli chcemy uwolnić się od niepokoju, to najlepszym sposobem na to jest poznanie Kṛṣṇy i ciągłe pozostawanie w świadomości Kṛṣṇy. W ten sposób będziemy wolni od wszelkiego strachu. Śrīmad-Bhāgavatam (11.2.37) oznajmia, bhayaṁ dvitīyābhiniveśataḥ syāt: przyczyną wszelkiego strachu jest nasze pogrążenie się w złudnej energii. Więc kto nie znajduje się pod wpływem tej energii, kto ma pewność, iż nie jest tym materialnym ciałem, ale duchową cząstką Boga, i dlatego zaangażowany jest w transcendentalną służbę dla Najwyższej Osoby, ten nie ma się czego obawiać. Jego przyszłość jest bardzo promienna. Strach taki właściwy jest osobie, która nie jest świadoma Kṛṣṇy. Abhayam, wolność od strachu, możliwa jest tylko dla tego, kto jest w świadomości Kṛṣṇy.

Ahiṁsā, nieużywanie przemocy, łagodność, oznacza, iż nie należy robić niczego, co mogłoby innych przyprawić o nieszczęście albo niepokój. Działalność materialna obiecywana przez tak wielu polityków, socjologów, filantropów itd., nie przynosi spodziewanych rezultatów, jako że politycy i filantropi pozbawieni są transcendentalnej wizji; nie wiedzą, co jest naprawdę korzystne dla społeczeństwa ludzkiego. Ahiṁsā oznacza, iż ludzie powinni być szkoleni w taki sposób, aby zrobić pełen użytek ze swojego ciała. Ciało ludzkie przeznaczone jest do realizacji duchowej, więc każdy ruch, czy rząd, który nie sprzyja temu celowi, popełnia gwałt na ludzkim ciele. Łagodnością, czyli niestosowaniem przemocy, jest tylko to, co sprzyja przyszłemu szczęściu duchowemu ludzi w ogólności.

Samatā, spokój umysłu, odnosi się do wolności od przywiązań i awersji. Nie jest dobrze być za bardzo przywiązanym ani bardzo niechętnym. Należy przyjmować ten materialny świat bez przywiązania i bez niechęci. Podobnie, należy przyjmować to, co jest korzystne dla praktykowania świadomości Kṛṣṇy i odrzucać to, co jest niekorzystne. To nazywane jest samatā, zrównoważeniem umysłowym. Osoba w świadomości Kṛṣṇy nie ma nic do odrzucenia ani przyjmowania, poza przypadkami, gdy w grę wchodzi przydatność czegoś w praktykowaniu świadomości Kṛṣṇy.

Tuṣṭi, zadowolenie, oznacza, że nie należy podejmować zbędnego wysiłku, aby gromadzić coraz więcej dóbr. Powinno się być zadowolonym z tego, co się otrzymało dzięki łasce Pana; to się nazywa zadowoleniem. Tapas znaczy pokuta albo wyrzeczenie. Jest wiele przepisów i nakazów wedyjskich, które odnoszą się do tego, jak na przykład wczesne wstawanie i poranna kąpiel w zimnej wodzie. Czasami bardzo trudno jest wstać wcześnie rano, ale każde dobrowolne cierpienie w tym względzie nazywane jest pokutą. Są też pewne zalecenia dotyczące poszczenia w niektórych dniach w miesiącu. Ktoś może niechętnie praktykować takie posty, ale jeśli jest zdecydowany uczynić postęp w nauce o świadomości Kṛṣṇy, powinien je zaakceptować. Jednakże nie powinno się pościć niepotrzebnie albo niezgodnie z zaleceniami Ved. Nie należy pościć dla jakichś celów politycznych; według Bhagavad-gīty takie poszczenie jest w ignorancji, a wszystko co jest robione pod wpływem ignorancji i pasji, nie prowadzi do rozwoju duchowego. Wszystko natomiast, co robione jest pod wpływem dobroci, prowadzi do rozwoju; a poszczenie zgodne z zaleceniami Ved wzbogaca w wiedzę duchową.

Jeśli chodzi o dobroczynność, to pięćdziesiąt procent swoich dochodów należy oddawać na jakieś dobre cele. A co jest tym dobrym celem? Jest nim działanie prowadzone w świadomości Kṛṣṇy. Nie tylko jest to dobry cel, ale jest to cel najlepszy. Ponieważ Kṛṣṇa jest dobry, dlatego dobre są też wszystkie Jego cele. Zatem należy wspomagać tę osobę, która zaangażowana jest w świadomość Kṛṣṇy. Według wskazówek literatury wedyjskiej, jałmużnę powinni otrzymywać bramini. Praktyki tej przestrzega się nadal, chociaż niezbyt ściśle. Jednakże jest takie zalecenie, aby dawać jałmużnę braminom. Dlaczego? Ponieważ zaangażowani są oni w kultywowanie wiedzy duchowej. Bramin powinien całe swoje życie poświęcić dla zrozumienia Brahmana. Brahma jānātīti brāhmaṇaḥ: ten, kto zna Brahmana, nazywany jest braminem. Ponieważ cały swój czas poświęca wyższej służbie duchowej, nie ma kiedy zarabiać na własne utrzymanie – i dlatego powinien być wspomagany przez innych. Według literatury wedyjskiej jałmużnę należy też dawać osobom w wyrzeczonym porządku życia, czyli sannyāsīnom. Sannyāsīni wędrują od drzwi do drzwi, nie po to, aby otrzymywać pieniądze, ale w celach misyjnych. System ten polega na tym, że chodzą oni od drzwi do drzwi, aby rozbudzić żyjących w małżeństwie ze snu ignorancji. Ponieważ zbyt pochłonięci są oni sprawami rodzinnymi i zapomnieli o prawdziwym celu życia – rozbudzeniu świadomości Kṛṣṇy – więc zadaniem sannyāsīnów jest odwiedzać ich i zachęcać do praktykowania świadomości Kṛṣṇy. Jak o tym mówią Vedy, należy przebudzić się ze snu ignorancji i dążyć do tego, co powinno się osiągnąć w ludzkiej formie życia. Tej wiedzy i metody nauczają sannyāsīni. Zatem należy wspomagać osoby w wyrzeczonym porządku życia i braminów. Pieniądze powinny zawsze być wydawane na dobre cele, a nie na jakieś kaprysy.

Yaśas, sławę, należy rozumieć tak jak Pan Caitanya, który powiedział, że człowiek jest sławny wtedy, kiedy jest znany jako wielki wielbiciel Pana. To jest prawdziwa sława. Jeśli ktoś został wielkim człowiekiem w świadomości Kṛṣṇy i jest o tym powszechnie wiadomo, wtedy jest naprawdę sławny. Kto nie jest sławny w ten sposób, ten ma złą sławę.

Wszystkie te cechy zamanifestowane są w całym wszechświecie, w społeczeństwie ludzkim i w społeczeństwie półbogów. Jest wiele form ludzkich na innych planetach i te cechy istnieją tam również. Kṛṣṇa stwarza te wszystkie cechy dla tych, którzy pragną czynić postęp w świadomości Kṛṣṇy, ale osoby te muszą rozwinąć je same, od wewnątrz. Te wszystkie dobre cechy ustanowione przez Najwyższego Pana rozwija ten, kto angażuje się w służbę dla Najwyższej Osoby.

Cokolwiek mamy złego czy dobrego – źródłem wszystkiego jest Kṛṣṇa. Nic nie mogłoby się przejawić w tym materialnym świecie, jeśli nie byłoby tego w Kṛṣṇie. To jest wiedzą. Chociaż wiemy, że różne rzeczy zajmują różne pozycje, powinniśmy zdać sobie sprawę z tego, że wszystko wypływa z Kṛṣṇy.

ZNACZENIE:
 
Pan podaje tutaj w skrócie genealogię populacji wszechświata. Brahmā jest pierwszym stworzeniem zrodzonym z energii Najwyższego Pana, który znany jest jako Hiraṇyagarbha. Brahmā dał początek siedmiu wielkim mędrcom, a przed nimi jeszcze czterem innym znanym jako: Sanaka, Sananda, Sanātana i Sanat-kumāra, i czternastu Manu. Ci wielcy mędrcy, w liczbie dwudziestu pięciu, są patriarchami wszystkich żywych istot w całym wszechświecie. Jest niezliczona ilość wszechświatów, a w każdym wszechświecie niezliczona ilość planet, z których każda przepełniona jest różnorodnymi populacjami. Wszystkie te populacje zrodzone zostały z tych dwudziestu pięciu patriarchów. Brahmā przez tysiąc lat (według czasu półbogów) oddawał się pokutom, zanim dzięki łasce Kṛṣṇy, dowiedział się w jaki sposób tworzyć. Wtedy dał początek Sanace, Sanandzie, Sanātanie i Sanat-kumārowi, następnie Rudrze, a następnie siedmiu mędrcom; i w ten sposób wszyscy bramini i kṣatriyowie zrodzili się z energii Najwyższej Osoby Boga. Brahmā znany jest jako Pitāmaha, dziadek, a Kṛṣṇa jako Prapitāmaha, ojciec dziadka. Mówi o tym Jedenasty Rozdział Bhagavad-gīty (11.39).

ZNACZENIE:
 
Najwyższym szczytem doskonałości duchowej jest wiedza o Najwyższej Osobie Boga. Nie będąc przekonanym o rozmaitych bogactwach Najwyższego Pana, nie można zaangażować się w służbę oddania. Na ogół ludzie wiedzą, iż Bóg jest wielki, nie wiedzą jednak dokładnie, w jaki sposób Bóg jest wielki. Tutaj jest to powiedziane dokładnie. Jeśli ktoś rzeczywiście wie, jak wielki jest Bóg, wtedy w naturalny sposób staje się duszą podporządkowaną i angażuje się w służbę oddania dla Niego. Jeśli ktoś rzeczywiście zna bogactwa Najwyższego, nie ma dla niego innej alternatywy, jak tylko podporządkować się Panu. Taką prawdziwą wiedzę można znaleźć w Śrīmad-Bhāgavatam, Bhagavad-gīcie i podobnej literaturze.

Administrowaniem tego wszechświata zajmuje się wielu półbogów rozmieszczonych w całym systemie planetarnym, a naczelnymi półbogami są Brahmā, Pan Śiva, czterej wielcy Kumārowie i inni patriarchowie. Jest wielu przodków populacji tego wszechświata i wszyscy oni zrodzili się z Najwyższego Pana, Kṛṣṇy. Najwyższa Osoba Boga, Kṛṣṇa, jest oryginalnym przodkiem wszystkich przodków.

Są to niektóre z bogactw Najwyższego Pana. Ten, kto jest mocno przekonany o nich, przyjmuje Kṛṣṇę z wielką wiarą i bez żadnych wątpliwości, i angażuje się w służbę oddania. Cała ta wiedza konieczna jest w tym celu, abyśmy zwiększyli nasze zainteresowanie służbą miłości dla Pana. Nie należy zatem lekceważyć tej wiedzy, a raczej w pełni zrozumieć, jak wielki jest Pan. Znając wielkość Kṛṣṇy, można umocnić się w szczerej służbie dla Niego.

ZNACZENIE:
 
Uczony mędrzec, który dokładnie przestudiował Vedy i posiada wiedzę od takich autorytetów jak Pan Caitanya i wie, w jaki sposób zastosować te nauki, może zrozumieć, że Kṛṣṇa jest źródłem wszystkiego, zarówno w świecie materialnym, jak i duchowym. Dzięki takiej wiedzy umacnia się on w służbie oddania dla Najwyższego Pana. Taka osoba nigdy nie może zostać odwiedziona od służby oddania przez żadnych głupców ani bzdurne komentarze. Cała wedyjska literatura potwierdza to, że Kṛṣṇa jest źródłem Brahmy, Śivy i wszystkich innych półbogów. Atharva Veda (Gopāla-tāpanī Upaniṣad 1.24) mówi: yo brahmāṇaṁ vidadhāti pūrvaṁ yo vai vedāṁś ca gāpayati sma kṛṣṇaḥ: „To właśnie Kṛṣṇa na początku poinstruował Brahmę w wiedzy wedyjskiej, i który rozpowszechnił ją w przeszłości”. W Nārāyaṇa Upaniṣad (1) powiedziane jest też: atha puruṣo ha vai nārāyaṇo ’kāmayata prajāḥ sṛjeyeti: „Wtedy Najwyższa Osoba Nārāyaṇa zapragnął stworzyć żywe istoty”. W Upaniṣadach powiedziane jest również: nārāyaṇād brahmā jāyate, nārāyaṇād prajāpatiḥ prajāyate, nārāyaṇād indro jāyate, nārāyaṇād aṣṭau vasavo jāyante, nārāyaṇād ekādaśa rudrā jāyante, nārāyaṇād dvādaśādityāḥ: „Z Nārāyaṇa narodził się Brahmā i z Nārāyaṇa narodzili się patriarchowie. Nārāyaṇa jest również źródłem Indry, ośmiu Vasu, jedenastu Rudrów i dwunastu Ādityów”. Ten Nārāyaṇa jest ekspansją Kṛṣṇy.

W tych samych Vedach jest też powiedziane, brahmaṇyo devakī-putraḥ: „Syn Devakī, Kṛṣṇa, jest Najwyższą Osobą”. (Nārāyaṇa Upaniṣad 4) Oraz dalej: eko vai nārāyaṇa āsīn na brahmā neśāno nāpo nāgni-somau neme dyāv-āpṛthivī na nakṣatrāṇi na sūryaḥ: „Na początku stworzenia istniał jedynie On, Najwyższa Osoba Boga, Nārāyaṇa. Nie było Brahmy ani Śivy, ognia ani księżyca, ani gwiazd na niebie, ani słońca”. (Mahā Upaniṣad 1.2) W Mahā Upaniṣad jest też powiedziane, że Pan Śiva został zrodzony z czoła Najwyższego Pana. Tak więc Vedy oznajmiają, iż wielbić należy tego Najwyższego Pana, stworzyciela Brahmy i Śivy.

W Mokṣa-dharma, części Mahābhāraty, Kṛṣṇa mówi również:

„Patriarchowie, Śiva i inni, przeze Mnie zostali stworzeni, lecz ponieważ są pod wpływem Mojej złudnej energii, nie wiedzą, że to Ja jestem ich stwórcą”. Również w Varāha Purāṇie jest powiedziane:

„Nārāyaṇa jest Najwyższą Osobą Boga i z Niego narodził się Brahmā, który dał początek Panu Śivie”.

Pan Kṛṣṇa jest źródłem wszystkich generacji i nazywany jest On oryginalną przyczyną wszystkiego. Mówi On, że ponieważ „wszystko zostało zrodzone ze Mnie, Ja jestem oryginalnym źródłem wszystkiego. Wszystko zależne jest ode Mnie; nie ma nikogo, kto by Mnie przewyższał”. Nie ma kontrolera wyższego od Kṛṣṇy. Kto rozumie Kṛṣṇę w ten sposób, od bona fide mistrza duchowego i z wedyjskiej literatury, ten angażuje całą swoją energię w świadomość Kṛṣṇy, i staje się prawdziwie wykształconym człowiekiem. W porównaniu z nim, wszyscy inni, którzy nie znają Kṛṣṇy właściwie, są tylko głupcami. Tylko głupiec uważa Kṛṣṇę za zwykłego człowieka. Osoba świadoma Kṛṣṇy nie powinna dać się zwieść głupcom: powinna ona unikać wszystkich nieautoryzowanych komentarzy i interpretacji Bhagavad-gīty, i z determinacją i stanowczością kontynuować praktykowanie świadomości Kṛṣṇy.

ZNACZENIE:
 
Czyści wielbiciele, których cechy zostały wymienione tutaj, całkowicie angażują się w transcendentalną służbę miłości dla Pana. Nic nie jest w stanie odwieść ich myśli od lotosowych stóp Kṛṣṇy. Przedmiotem ich rozmów są jedynie tematy transcendentalne. Szczególnie ten werset opisuje symptomy właściwe dla czystych wielbicieli, którzy przez dwadzieścia cztery godziny na dobę zaangażowani są w gloryfikowanie cech i rozrywek Najwyższego Pana. Ich serca i dusze są całkowicie i cały czas pogrążone w Kṛṣṇie, a dyskutowanie o Nim z innymi wielbicielami jest dla nich źródłem przyjemności i szczęścia.

Na początkowym etapie służby oddania czerpią transcendentalną przyjemność z samej służby, a w dojrzałym stanie osiągają prawdziwą miłość do Boga. Raz osiągnąwszy tę transcendentalną pozycję, mogą rozkoszować się najwyższą doskonałością, którą Pan manifestuje w Swoim królestwie. Pan Caitanya porównuje transcendentalną służbę oddania do zasiewania ziarna w sercu żywej istoty. Jest niezliczona ilość żywych istot podróżujących po różnych planetach wszechświata, lecz spośród nich wszystkich zaledwie parę jest tak szczęśliwych, by spotkać czystego wielbiciela i otrzymać szansę zrozumienia służby oddania. Ta służba oddania jest jak ziarno. Jeżeli zostanie zasiana w sercu żywej istoty i jeśli ta istota kontynuuje słuchanie i intonowanie Hare Kṛṣṇa, Hare Kṛṣṇa, Kṛṣṇa Kṛṣṇa, Hare Hare / Hare Rāma, Hare Rāma, Rāma Rāma, Hare Hare, ziarno to owocuje, tak jak owocuje nasienie drzewa, jeśli jest regularnie podlewane. Duchowa roślinka służby oddania stopniowo rośnie, aż zaczyna penetrować pokrycie tego materialnego wszechświata i wchodzi w promienie brahma-jyoti w niebie duchowym. Rosnąc dalej w niebie duchowym, osiąga ona najwyższą planetę, która nazywana jest Goloką Vṛndāvaną, najwyższą planetą Kṛṣṇy. Ostatecznie roślinka ta przyjmuje schronienie u lotosowych stóp Kṛṣṇy, i tam spoczywa. Stopniowo, tak jak zwykła roślina, kwitnie ona i owocuje, a proces podlewania w postaci intonowania i słuchania jest kontynuowany. Ta roślinka służby oddania została dokładnie opisana w Caitanya-caritāmṛta (Madhya-līlā, Rozdział Dziewiętnasty), gdzie jest powiedziane, że kiedy przyjmuje ona schronienie lotosowych stóp Najwyższego Pana, następuje wtedy całkowite pogrążenie się w miłości do Boga i osoba taka nawet przez moment nie może żyć w rozłączeniu z Panem – tak jak ryba nie może żyć bez wody. Na takim etapie, w kontakcie z Najwyższym Panem, wielbiciel rzeczywiście osiąga cechy transcendentalne.

Śrīmad-Bhāgavatam również jest przepełnione opisami związków pomiędzy Najwyższym Panem a Jego wielbicielami; dlatego też – jak mówi o tym samo Bhāgavatam (12.13.18). Śrīmad-bhāgavataṁ purāṇam amalaṁ yad vaiṣṇavānāṁ priyam – jest ono bardzo drogie wszystkim wielbicielom Pana. Opisy te nie mają nic wspólnego z czynami materialnymi, zadowalaniem zmysłów czy wyzwoleniem. Śrīmad-Bhāgavatam jest jedyną narracją, która w pełni opisuje transcendentalną naturę Najwyższego Pana i Jego wielbicieli. Dlatego też dusza zaangażowana w świadomości Kṛṣṇy czerpie niekończącą się przyjemność ze słuchania takiej transcendentalnej literatury, tak jak młody chłopiec i dziewczyna czerpią przyjemność z obcowania ze sobą.

ZNACZENIE:
 
Bardzo znaczące w tym wersecie jest słowo buddhi-yogam. Możemy sobie przypomnieć, że w Rozdziale Drugim – Pan instruując Arjunę – powiedział, że przekazał mu wiele rzeczy, i że naucza go sposobem buddhi-yogi. Teraz wytłumaczono, co to jest buddhi-yoga. Sama buddhi-yoga jest działaniem w świadomości Kṛṣṇy i to jest najwyższą inteligencją. Buddhi oznacza inteligencję, a yoga oznacza czynności mistyczne albo rozwój mistyczny. Kiedy ktoś próbuje wrócić do domu, z powrotem do Boga, i w pełnej świadomości Kṛṣṇy zaczyna pełnić służbę oddania, wtedy jego działanie nazywane jest buddhi-yogą. Innymi słowy, buddhi-yoga jest procesem, dzięki któremu można wydostać się z sideł tego materialnego świata. Ostatecznym celem postępu jest Kṛṣṇa. Ludzie nie wiedzą o tym; dlatego tak ważne jest obcowanie z wielbicielami i bona fide mistrzem duchowym. Należy wiedzieć, iż celem jest Kṛṣṇa, i kiedy cel ten zostaje wyznaczony, wtedy ścieżka powoli, ale progresywnie, jest pokonywana i ostateczny cel zostaje osiągnięty.

Kto zna cel życia, ale przywiązany jest do owoców swoich czynów, ten działa w karma-yodze. Kiedy wie, iż celem jest Kṛṣṇa, ale znajduje przyjemność w spekulacjach umysłowych, zamierzając w ten sposób poznać Kṛṣṇę, działa w jñāna-yodze. A jeśli zna cel i szuka Kṛṣṇy całkowicie w świadomości Kṛṣṇy, poprzez służbę oddania, działa wtedy w bhakti-yodze, czyli buddhi-yodze, która jest yogą kompletną. Ta kompletna yoga jest najwyższą doskonałością życia.

Ktoś może mieć bona fide mistrza duchowego i być związany z organizacją duchową, lecz jeśli nie jest wystarczająco inteligentny, aby uczynić postęp, wtedy Kṛṣṇa udziela mu instrukcji od wewnątrz, tak aby ostatecznie mógł on bez trudu Go osiągnąć. Wymaganą kwalifikacją jest ciągłe zaangażowanie w świadomość Kṛṣṇy i pełnienie z miłością i oddaniem wszelkiego rodzaju służb. Osoba taka powinna wykonywać pewien rodzaj pracy dla Kṛṣṇy i praca ta powinna być wykonywana z miłością. Jeśli wielbiciel nie jest wystarczająco inteligentny, aby uczynić postęp na ścieżce samorealizacji, ale jest szczery i oddany czynnościom służby oddania, Pan daje mu szansę uczynienia postępu i ostatecznego osiągnięcia Go.

ZNACZENIE:
 
Kiedy Pan Caitanya rozpowszechniał w Benares intonowanie Hare Kṛṣṇa, Hare Kṛṣṇa, Kṛṣṇa Kṛṣṇa, Hare Hare / Hare Rāma, Hare Rāma, Rāma Rāma, Hare Hare, tysiące ludzi podążało za Nim. Prakāśānanda Sarasvatī, bardzo wpływowy w tym czasie uczony w Benares, wyśmiewał Pana Caitanyę, nazywając Go sentymentalistą. Zdarza się, że filozofowie Māyāvādī krytykują wielbicieli; sądzą bowiem, że większość wielbicieli Pana znajduje się w ciemnościach ignorancji i, jeśli chodzi o filozofię, są oni naiwnymi sentymentalistami. W rzeczywistości jednak nie jest to prawdą. Są wielce kształceni naukowcy, którzy przedkładają filozofię oddania ponad wszelkie inne, ale nawet jeśli wielbiciel nie korzysta z ich literatury czy z pomocy swojego mistrza duchowego, to jeśli jest on szczery w służbie oddania, otrzymuje pomoc od Kṛṣṇy z wewnątrz swego serca. Więc szczery wielbiciel, zaangażowany w służbę oddania, nie może być pozbawiony wiedzy. Jedyną kwalifikacją jest to, aby pełnił służbę oddania w pełnej świadomości Kṛṣṇy.

Filozofowie Māyāvādī uważają, iż bez rozróżniania nie można posiadać czystej wiedzy. Dla nich Najwyższy Pan daje tę odpowiedź: ci, którzy zaangażowani są w czystą służbę oddania, mimo iż mogą nie posiadać dostatecznego wykształcenia i dostatecznej wiedzy o zasadach wedyjskich, otrzymują pomoc od Najwyższego Pana. To właśnie oznajmia ten werset.

Pan mówi Arjunie, że zasadniczo nie można zrozumieć Najwyższej Prawdy, Prawdy Absolutnej, Najwyższej Osoby Boga, jedynie przez spekulacje. Najwyższa Prawda jest tak ogromna, że niemożliwością jest zrozumienie czy osiągnięcie Go jedynie przez wysiłek umysłowy. Człowiek może spekulować przez miliony lat, lecz jeśli nie ma w nim oddania, jeśli nie jest on miłośnikiem Najwyższej Prawdy, nigdy nie zrozumie Kṛṣṇy, czyli tej Prawdy Najwyższej. Jedynie przez służbę oddania można zadowolić Prawdę Najwyższą, Kṛṣṇę, który poprzez Swoją niepojętą energię objawia się w sercu Swojego czystego wielbiciela. Czysty wielbiciel zawsze ma Kṛṣṇę w swoim sercu; a dzięki obecności Kṛṣṇy, który jest jak słońce, natychmiast zostaje rozproszona ciemność ignorancji. Jest to szczególna łaska, którą Kṛṣṇa obdarza Swojego czystego wielbiciela.

Z powodu zanieczyszczeń nagromadzonych przez obcowanie z materią przez wiele, wiele milionów żywotów, nasze serce przykryte jest kurzem materializmu. Ale kiedy zaangażujemy się w służbę oddania i będziemy starannie intonować Hare Kṛṣṇa, brud ten szybko zostanie usunięty i wzniesiemy się do platformy czystej wiedzy. Ostateczny cel, Viṣṇu, można osiągnąć jedynie przez intonowanie i pełnienie służby oddania, a nie przez umysłowe spekulacje czy jałowe dysputy. Czysty wielbiciel nie musi martwić się o materialne potrzeby życia. Nie musi być niespokojny, ponieważ gdy usunie on ciemność ze swojego serca, automatycznie otrzyma wszystko od Najwyższego Pana, który zadowolony jest z jego pełnej miłości służby. W tym zawiera się istota nauk Bhagavad-gīty. Przez studiowanie Bhagavad-gīty, można zostać duszą całkowicie podporządkowaną Panu i zaangażować się w czystą służbę oddania. Pod opieką Pana wielbiciel całkowicie uwalnia się od wszelkiego materialistycznego wysiłku.

ZNACZENIE:
 
W tych dwóch wersetach Najwyższy Pan daje szansę filozofom Māyāvādī, gdyż z wersetów tych wyraźnie wynika, że Najwyższy Pan różni się od duszy indywidualnej. Arjuna wysłuchawszy czterech zasadniczych wersetów Bhagavad-gīty w tym rozdziale, całkowicie uwolnił się od wszelkich wątpliwości i zaakceptował Kṛṣṇę jako Najwyższą Osobę Boga. Natychmiast śmiało oznajmia: „Ty jesteś paraṁ brahma, Najwyższą Osobą Boga”. Wcześniej Kṛṣṇa powiedział, iż On jest stwórcą wszystkiego i każdego. Każdy półbóg i każda ludzka istota zależna jest od Niego, chociaż z powodu ignorancji uważają się za absolutnych i niezależnych od Najwyższej Osoby Boga. Ignorancja taka może zostać całkowicie usunięta poprzez pełnienie służby oddania. Pan wyjaśnił to już w wersecie poprzednim. Teraz, dzięki Jego łasce i zgodnie ze wskazówkami wedyjskimi, Arjuna akceptuje Go jako Najwyższą Prawdę. Kiedy nazywa Kṛṣṇę Najwyższą Osobą Boga, Prawdą Absolutną, nie jest to jedynie pochlebstwo dla bliskiego przyjaciela. Wszystko, co Arjuna mówi w tych dwóch wersetach, potwierdzone jest przez prawdę wedyjską. Wszystkie wedyjskie przekazy potwierdzają, że Najwyższego Pana może poznać jedynie ten, kto pełni dla Niego służbę oddania, podczas gdy dla innych nie jest to możliwe. W pismach wedyjskich znajdziemy potwierdzenie każdego poszczególnego słowa z tych dwóch wypowiedzianych przez Arjunę wersetów.

Kena Upaniṣad oznajmia, iż spoczynkiem dla wszystkiego jest Najwyższy Brahman, a Kṛṣṇa już wcześniej wytłumaczył, że wszystko spoczywa w Nim. Muṇḍaka Upaniṣad potwierdza, że Najwyższego Pana, w którym wszystko spoczywa, mogą zrealizować jedynie ci, którzy bezustannie myślą o Nim. To bezustanne myślenie o Kṛṣṇie nazywa się smaraṇam i jest jednym z procesów służby oddania. Tylko poprzez służbę oddania dla Kṛṣṇy można zrozumieć swoją pozycję i uwolnić się od tego materialnego ciała.

Vedy mówią o Najwyższym Panu jako najczystszym z czystych. Kto rozumie, że Kṛṣṇa jest najwyższą czystością, ten może zostać oczyszczony z wszelkich grzechów. Lecz nie może się uwolnić od grzechów ten, kto nie podporządkował się Najwyższemu Panu. Tak więc uznanie Kṛṣṇy przez Arjunę za najwyższą czystość zgodne jest z literaturą wedyjską. Potwierdzają to również wielkie osobistości, z których największą jest Nārada.

Kṛṣṇa jest Najwyższą Osobą Boga i dlatego powinniśmy zawsze medytować o Nim, czerpiąc radość ze swojego transcendentalnego związku z Nim. Jest On najwyższym bytem i jest wolny od potrzeb cielesnych, narodzin i śmierci. Potwierdza to nie tylko Arjuna, ale cała wedyjska literatura, Purāṇy i przekazy historyczne. Cała wedyjska literatura opisuje Kṛṣṇę w ten sposób i On Sam mówi o Sobie w Rozdziale Czwartym: „Chociaż jestem nienarodzonym, pojawiam się na tej Ziemi, aby ustanowić zasady religijne”. Jest On również najwyższym początkiem. Sam nie mając źródła, jest przyczyną wszystkich przyczyn i wszystko emanuje z Niego. Tę doskonałą wiedzę o Nim można otrzymać dzięki Jego łasce.

Arjuna mógł przemówić w ten sposób dzięki łasce Kṛṣṇy. Jeśli chcemy zrozumieć Bhagavad-gītę, powinniśmy przyjąć oznajmienia tych wersetów. Nazywane jest to systemem paramparā, zaakceptowaniem sukcesji uczniów. Nie można zrozumieć Bhagavad-gīty nie będąc w sukcesji uczniów. Nie jest to możliwe na drodze tzw. wykształcenia akademickiego. Na nieszczęście osoby dumne z takiego wykształcenia, nie zważając na tak wiele dowodów z wedyjskiej literatury, uparcie utrzymują, iż Kṛṣṇa jest tylko zwykłą osobą.

ZNACZENIE:
 
Arjuna zapewnia tutaj, że niewierzące, demoniczne z natury osoby nie mogą poznać Kṛṣṇy. Nie znają Go nawet półbogowie, a cóż dopiero mówić o tzw. naukowcach tego współczesnego świata? Dzięki łasce Najwyższego Pana Arjuna zrozumiał, że Najwyższą Prawdą jest Kṛṣṇa, i że jest On doskonały. Dlatego należy pójść w ślady Arjuny. Został on upełnomocniony dzięki temu, że przyjął przekaz Bhagavad-gīty. Jak wiemy z Rozdziału Czwartego, system paramparā (sukcesji uczniów) dla zrozumienia nauk Bhagavad-gīty został przerwany i dlatego Kṛṣṇa, poprzez Arjunę (którego uważał za Swojego bliskiego przyjaciela i wielkiego wielbiciela), odnowił sukcesję uczniów. Dlatego, jak zostało to przedstawione w naszym Wprowadzeniu do Gītopaniṣad, Bhagavad-gītę należy poznawać w systemie paramparā. Kiedy system paramparā został przerwany, Arjuna został wybrany tym, który miał go odnowić. Przyjęcie przez Arjunę wszystkiego, co Kṛṣṇa powiedział, powinno być gorliwie naśladowane. Albowiem tylko wtedy będziemy mogli zrozumieć istotę Bhagavad-gīty i tylko wtedy będziemy mogli zrozumieć, że Kṛṣṇa jest Najwyższą Osobą Boga.

ZNACZENIE:
 
Najwyższego Pana Kṛṣṇę mogą poznać tylko osoby, które są w związku z Nim poprzez pełnienie służby oddania, tak jak Arjuna i jego następcy. Osoby o naturze demonicznej czy o mentalności ateistów nie mogą poznać Kṛṣṇy. Spekulacja umysłowa, która oddala od Najwyższego Pana, jest poważnym grzechem, a kto nie zna Kṛṣṇy, ten nie powinien pisać komentarzy do Bhagavad-gīty. Jest ona przekazem Kṛṣṇy, i ponieważ jest nauką Kṛṣṇy, należy poznawać ją od Kṛṣṇy, tak jak poznawał ją Arjuna. Nie należy przyjmować tej nauki od ateistów.

Jak oznajmia Śrīmad-Bhāgavatam (1.2.11):

Najwyższa Prawda realizowana jest w trzech aspektach: jako bezosobowy Brahman, jako zlokalizowana Paramātmā i ostatecznie – jako Najwyższa Osoba Boga. Więc na ostatnim etapie poznawania Prawdy Absolutnej dochodzi się do Najwyższej Osoby Boga. Zwykły człowiek, a nawet człowiek wyzwolony, który zrealizował bezosobowego Brahmana albo zlokalizowaną Paramātmę, może nie rozumieć osoby Boga. Takie osoby mogą zatem starać się zrozumieć Najwyższą Osobę Boga z wersetów Bhagavad-gīty, które mówione są przez tę osobę, Kṛṣṇę. Czasami impersonaliści akceptują Kṛṣṇę jako Bhagavāna albo uznają Jego autorytet. Jednakże wiele wyzwolonych osób nie może zrozumieć Kṛṣṇy jako Puruṣottamy, Najwyższej Osoby. Dlatego Arjuna zwraca się do Niego jako do Puruṣottamy. Jednakże ktoś nadal może nie być w stanie zrozumieć, że Kṛṣṇa jest ojcem wszystkich żywych istot. Dlatego Arjuna nazywa Go tutaj Bhūta-bhāvana. A nawet jeśli ktoś dojdzie do rozumienia, że jest On ojcem wszystkich żywych istot, to jednak nadal może on nie znać Go jako najwyższego kontrolera. Dlatego został On tutaj nazwany Bhūteśa, najwyższym kontrolerem każdego. Nawet jeśli ktoś zna Kṛṣṇę jako najwyższego kontrolera wszystkich żywych istot, to ciągle może nie wiedzieć, że jest On źródłem wszystkich półbogów. Dlatego został tutaj nazwany Deva-deva, Bogiem czczonym przez wszystkich półbogów. I jeśli nawet ktoś zna Go jako Boga wszystkich półbogów, może nie wiedzieć, że jest On właścicielem wszystkiego. Dlatego Arjuna nazwał Go tutaj Jagatpati. W ten sposób została tutaj przedstawiona prawda o Kṛṣṇie, którą zrealizował Arjuna, i my powinniśmy pójść w jego ślady, aby zrozumieć Kṛṣṇę, jakim On jest.

ZNACZENIE:
 
Z tego wersetu wynika, że Arjuna jest już usatysfakcjonowany swoim zrozumieniem Najwyższego Pana Kṛṣṇy. Dzięki łasce Kṛṣṇy Arjuna ma osobiste doświadczenie, inteligencję i wiedzę, i wszystko cokolwiek można zdobyć za ich pośrednictwem. I zrozumiał on Kṛṣṇę jako Najwyższą Osobę Boga. Mimo iż on sam nie ma żadnych wątpliwości, to jednak prosi Kṛṣṇę, aby wytłumaczył mu Swoją wszechprzenikającą naturę. Ludzie na ogół, a szczególnie impersonaliści, zainteresowani są głównie wszechprzenikającą naturą Najwyższego. Więc Arjuna pyta Kṛṣṇę, w jaki sposób istnieje On w Swoim wszechprzenikającym aspekcie poprzez Swoje różne energie. Należy wiedzieć, że Arjuna zadaje to pytanie w imieniu zwykłych ludzi.

ZNACZENIE:
 
Jak o tym była mowa w rozdziale poprzednim, Najwyższa Osoba Boga pozostaje pod przykryciem Swojej yoga-māyi i zobaczyć Go mogą tylko dusze podporządkowane Jemu i wielbiciele. Teraz Arjuna przekonany jest, że Jego przyjaciel, Kṛṣṇa, jest Najwyższym Bogiem, ale chce poznać główny proces, przez który zwykły człowiek może zrozumieć wszechprzenikającego Pana. Żaden zwykły człowiek, włączając w to demonów i ateistów, nie może znać Kṛṣṇy, ponieważ strzeżony jest On przez Swoją energię yoga-māyę. Więc znowu Arjuna zadaje pytania dla ich korzyści. Zaawansowany wielbiciel Najwyższego Pana zainteresowany jest nie tylko swoim własnym zrozumieniem, ale i tym, w jaki sposób cały rodzaj ludzki może zostać oświecony wiedzą. Powodowany miłosierdziem, jako że jest on Vaiṣṇavą, wielbicielem, Arjuna pragnie tę wiedzę o wszechprzenikalności Najwyższego Pana udostępnić zwykłemu człowiekowi. Nazywa tu Kṛṣṇę yoginem, ponieważ Śrī Kṛṣṇa jest panem energii yoga-māyā, której może używać do zasłaniania się lub odsłaniania przed zwykłym człowiekiem. Zwykły człowiek, który nie ma miłości do Kṛṣṇy, nie może zawsze myśleć o Kṛṣṇie, dlatego musi on myśleć materialnie. Arjuna bierze tutaj pod uwagę materialistyczny sposób myślenia ludzi w tym świecie. Słowa keṣu keṣu ca bhāveṣu odnoszą się do materialnej natury (słowo bhāva oznacza „rzeczy materialne”). Ponieważ materialiści nie mogą zrozumieć Kṛṣṇy w sposób duchowy, otrzymują oni radę, aby skoncentrowali swój umysł na rzeczach fizycznych i zobaczyli, w jaki sposób Kṛṣṇa manifestuje się poprzez reprezentacje fizyczne.

ZNACZENIE:
 
Podobne zdania zostały wypowiedziane do Sūty Gosvāmīego przez ṛṣich z Naimiṣāraṇya, którym przewodził Śaunaka. Oto te zdania:

„Nawet bezustannie słuchając o transcendentalnych rozrywkach Kṛṣṇy, wysławianego przez wyborne modlitwy, nigdy nie można nasycić się nimi. Ci, którzy weszli w transcendentalny związek z Kṛṣṇą, na każdym kroku rozkoszują się opisami rozrywek Pana”. (Śrīmad-Bhāgavatam 1.1.19) Dlatego Arjuna pragnie słuchać o Kṛṣṇie, szczególnie o tym, w jaki sposób jest On wszechprzenikającym Najwyższym Panem.

Każde opowiadanie czy zdanie dotyczące Kṛṣṇy podobne jest nektorowi amṛtam. Nektaru tego można skosztować przez praktyczne doświadczenie. Współczesne opowiadania, wymysły, historyjki, różne są od transcendentalnych opisów rozrywek Pana. Różnica polega na tym, że słuchanie takich opowiadań prowadzi do zmęczenia i przesytu, ale nigdy nie można się zmęczyć słuchaniem o Kṛṣṇie. Jest tak dlatego, że historia całego wszechświata pełna jest odnośników do rozrywek inkarnacji Boga. Na przykład Purāṇy są opowiadaniami z wieków przeszłych, które relacjonują rozrywki różnych inkarnacji Pana. W ten sposób tematy te pozostają zawsze świeże, mimo wielokrotnego czytania.

ZNACZENIE:
 
Nie można wyobrazić sobie wielkości Kṛṣṇy i Jego bogactw. Ograniczoność zmysłów duszy indywidualnej nie pozwala jej zrozumieć ogółu przedsięwzięć Kṛṣṇy. Jednakże wielbiciele próbują zrozumieć Kṛṣṇę, lecz nie na tej zasadzie, iż będą mogli – w jakimkolwiek czasie czy na jakimkolwiek etapie życia – zrozumieć Go całkowicie. Raczej, same tematy o Kṛṣṇie są tak odświeżające, że zdają się one być nektarem. Więc radują się nimi. Czyści wielbiciele czerpią transcendentalną przyjemność z dyskutowania o bogactwach Kṛṣṇy i Jego różnych energiach. Dlatego pragną słuchać i rozmawiać o nich. Kṛṣṇa wie, iż żywe istoty nie są w stanie ogarnąć rozmiarów Jego bogactw; dlatego zgadza się opowiedzieć tylko o zasadniczych manifestacjach Swoich różnych energii. Słowo prādhānyataḥ („zasadnicze”) jest bardzo ważne, jako że my możemy zrozumieć tylko niewiele zasadniczych szczegółów dotyczących Najwyższego Pana, którego cechy są nieograniczone. Zrozumienie ich wszystkich nie jest rzeczą możliwą. Słowo vibhūti, użyte w tym wersecie, odnosi się do mocy, przez które kontroluje On całą manifestację. Według słownika Amara-kośa, vibhūti wskazuje na moce wyjątkowe.

Tych wyjątkowych mocy Najwyższego Pana ani manifestacji Jego boskiej energii nie mogą zrozumieć impersonaliści ani zwolennicy panteizmu. Jego energie rozdzielone są w różnych manifestacjach, zarówno w świecie materialnym, jak i duchowym. Teraz Kṛṣṇa opisuje to, co zwykły człowiek może postrzegać bezpośrednio. W ten sposób zostanie opisana część Jego zróżnicowanej energii.

ZNACZENIE:
 
W tym wersecie Arjuna został nazwany Guḍākeśą, to znaczy „ten, który zwalczył ciemności snu”. Ci, którzy pozostają w uśpieniu w ciemnościach ignorancji, nie mogą zrozumieć, w jaki sposób Najwyższy Pan przejawia się w świecie duchowym i materialnym. Więc takie zwrócenie się Kṛṣṇy do Arjuny jest bardzo znaczące. Ponieważ Arjuna znajduje się ponad taką ciemnością, Osoba Boga zgadza się opisać mu Swoje różne bogactwa.

Kṛṣṇa wpierw informuje Arjunę, że poprzez Swoją pierwotną ekspansję jest duszą całej kosmicznej manifestacji. Przed stworzeniem tego materialnego świata, Najwyższy Pan, poprzez Swoją kompletną ekspansję, przyjmuje inkarnację puruṣa i z Niego wszystko bierze początek. Zatem jest On ātmą, duszą mahat-tattvy, elementów wszechświata. To nie totalna energia materialna jest przyczyną stworzenia, ale Mahā-viṣṇu, który wchodzi w mahat-tattvę, całość energii materialnej. On jest duszą. Kiedy Mahā-viṣṇu wchodzi w zamanifestowane wszechświaty, ponownie manifestuje się On jako Dusza Najwyższa w każdej istocie. Mamy doświadczenie, że określone ciało żywej istoty istnieje dzięki obecności w nim iskry duchowej. Bez obecności tej iskry duchowej, ciało nie może się rozwijać. Podobnie, ta manifestacja materialna nie może się rozwijać, jeśli nie wkroczy w nią Dusza Najwyższa, Kṛṣṇa. Jak oznajmia Subāla Upaniṣad, prakṛty-ādi-sarva-bhūtāntar-yāmī sarva-śeṣī ca nārāyaṇaḥ: „Najwyższa Osoba Boga istnieje jako Dusza Najwyższa we wszystkich zamanifestowanych wszechświatach”.

Opis trzech puruṣa-avatārów podany jest w Śrīmad-Bhāgavatam. Są Oni opisani również w ”Nārada Pañcarātrze, jednej ze Sātvata-tantr. Viṣṇos tu trīṇi rūpāṇi puruṣākhyāny atho viduḥ: Najwyższa Osoba Boga przejawia trzy postaci w manifestacji materialnej: Kāraṇodaka-śāyī Viṣṇu, Garbhodaka-śāyī Viṣṇu i Kṣīrodaka-śāyī Viṣṇu. Mahā-viṣṇu, czyli Kāraṇodaka-śāyī Viṣṇu, jest opisany w Brahma-saṁhicie (5.47). Yaḥ kāraṇārṇava-jale bhajati sma yoga-nidrām: Najwyższy Pan, Kṛṣṇa, przyczyna wszystkich przyczyn, spoczywa w oceanie kosmicznym jako Mahā-viṣṇu. A zatem Najwyższa Osoba Boga jest początkiem tego wszechświata, utrzymuje tę manifestację i jest końcem całej tej energii.

ZNACZENIE:
 
Jest dwunastu Ādityów, z których Kṛṣṇa jest głównym. A pomiędzy wszystkimi ciałami niebieskimi migoczącymi na niebie, najważniejszym jest słońce, które w Brahma-saṁhicie przyjmowane jest za jedno z Jego błyszczących oczu. Jest pięćdziesiąt rodzajów wiatrów wiejących w przestrzeni, a kontrolujące bóstwo tych wiatrów, Marīci, reprezentuje Kṛṣṇę.

Między gwiazdami księżyc najbardziej wyróżnia się w nocy i w ten sposób reprezentuje on Kṛṣṇę. Z wersetu tego wynika, że księżyc jest jedną z gwiazd. Zatem gwiazdy, które migoczą na niebie, również odbijają światło słońca. Literatura wedyjska nie akceptuje teorii mówiącej, że jest wiele słońc we wszechświecie. Słońce jest jedno, i tak księżyc, jak i gwiazdy świecą dzięki odbiciu słonecznemu. Ponieważ Bhagavad-gītā nadmienia tutaj, że księżyc jest jedną z gwiazd, świecące gwiazdy nie są słońcami, lecz podobne są do księżyca.

ZNACZENIE:
 
Różnica pomiędzy duchem a materią jest taka, że materia nie ma świadomości, która właściwa jest tylko żywym istotom. Dlatego ta świadomość jest czymś najwyższym i wiecznym. Nie można stworzyć świadomości poprzez kombinację elementów materialnych.

ZNACZENIE:
 
Jest jedenastu Rudrów, wśród których Śaṅkara (Pan Śiva) jest najważniejszym. Jest on inkarnacją Najwyższego Pana kierującą w tym świecie siłą ignorancji. Głównym pomiędzy Yakṣami i Rākṣasami jest Kuvera, skarbnik półbogów, i jest on reprezentacją Najwyższego Pana. Meru jest górą słynną z zasobów naturalnych.

ZNACZENIE:
 
Indra jest półbogiem przewodzącym na planetach niebiańskich i znany jest jako król niebios. Planeta, na której panuje, nazywa się Indraloką. Bṛhaspati jest kapłanem Indry, i ponieważ Indra jest głównym królem, Bṛhaspati jest głównym kapłanem. I tak jak Indra jest wodzem wszystkich królów, podobnie Skanda, czyli Kārttikeya, syn Pārvatī i Pana Śivy, jest wodzem wszystkich przywódców wojskowych. Zaś, spośród wszystkich zbiorników wodnych największym jest ocean. Wszystkie te reprezentacje Kṛṣṇy są jedynie śladem Jego wielkości.

ZNACZENIE:
 
Brahmā, pierwsza żywa istota w tym wszechświecie, stworzył kilku synów w celu rozmnożenia różnego rodzaju gatunków. Spośród jego synów, Bhṛgu jest najpotężniejszym mędrcem. Spośród wszystkich transcendentalnych wibracji, oṁ (oṁ-kāra) reprezentuje Kṛṣṇę, a spośród wszystkich ofiar, intonowanie Hare Kṛṣṇa, Hare Kṛṣṇa, Kṛṣṇa Kṛṣṇa, Hare Hare / Hare Rāma, Hare Rāma, Rāma Rāma, Hare Hare jest najczystszą reprezentacją Kṛṣṇy. Czasami polecane są ofiary ze zwierząt, ale w ofierze Hare Kṛṣṇa, Hare Kṛṣṇa – nie ma mowy o przemocy. Jest to ofiara najprostsza i najbardziej czysta. Cokolwiek jest wzniosłego w tym świecie, to jest reprezentacją Kṛṣṇy. Dlatego Himālaje, najwyższe góry na świecie, również Go reprezentują. W poprzednim wersecie wspomniana została góra Meru, ale Meru jest czasami ruchoma, podczas gdy Himālaje są zawsze nieruchome. A więc Himālaje są większe od Meru.

ZNACZENIE:
 
Drzewo figowe (aśvattha) jest jednym z najpiękniejszych i najwyższych drzew i ludzie w Indiach często je czczą, traktując to jako jeden ze swoich codziennych, porannych rytuałów. Spośród półbogów czczą również Nāradę, który jest uważany za największego wielbiciela w tym wszechświecie. Jest on reprezentacją Kṛṣṇy jako wielbiciel (bhakta). Planetę Gandharva zamieszkują pięknie śpiewające istoty, a pomiędzy nimi najlepszym śpiewakiem jest Citraratha. Spośród doskonałych żywych istot, Kapila, syn Devahūti, jest reprezentantem Kṛṣṇy. Jest On uważany za inkarnację Kṛṣṇy, a o Jego filozofii jest wzmianka w Śrīmad-Bhāgavatam. Później sławę zdobył inny Kapila, ale jego filozofia jest ateistyczna. A więc jest pomiędzy nimi przepastna różnica.

ZNACZENIE:
 
Pewnego razu, półbogowie, będący wielbicielami Pana, i demony (asury) wzięli udział w ubijaniu oceanu, z którego powstał nektar i trucizna, i Pan Śiva wypił truciznę. Z nektaru zaś powstało wiele istot, pomiędzy którymi był koń zwany Uccaiḥśravą i słoń Airāvata. Dlatego zwierzęta te mają szczególne znaczenie i są reprezentantami Kṛṣṇy.

Reprezentantem Kṛṣṇy pomiędzy ludzkimi istotami jest król, ponieważ Kṛṣṇa utrzymuje wszechświat, a królowie, którzy wybierani są na podstawie pobożnych kwalifikacji, utrzymują swoje królestwa. Królowie tacy jak Mahārāja Yudhiṣṭhira, Mahārāja Parīkṣit i Pan Rāma, wszyscy byli doskonałymi monarchami, zawsze myślącymi o dobrobycie swoich poddanych. W literaturze wedyjskiej król uważany jest za reprezentanta Boga. W tym wieku jednakże, monarchia uległa rozkładowi – wraz z zanikiem zasad religijnych – i w końcu została zniesiona. Należy jednak wiedzieć, iż w przeszłości, pod panowaniem prawych królów, ludzie byli bardziej szczęśliwi.

ZNACZENIE:
 
Piorun, jako potężna broń, reprezentuje moc Kṛṣṇy. Na Kṛṣṇaloce zaś, w niebie duchowym, są krowy, które można doić o każdej porze i zawsze dadzą tyle mleka, ile się tylko zapragnie. Oczywiście krowy takie nie istnieją w materialnym świecie, ale tutaj jest mowa o krowach z Kṛṣṇaloki. Pan utrzymuje wiele takich krów, nazywanych surabhi, zajmując się również ich wypasaniem. Kandarpa jest seksualnym pragnieniem dawania narodzin dobrym synom; zatem Kandarpa jest reprezentantem Kṛṣṇy. Czasami seks traktuje się jedynie jako przyjemność zmysłową, lecz taki seks nie reprezentuje Kṛṣṇy. Ale seks, którego celem jest dawanie życia dobrym dzieciom, nazywany jest Kandarpą i reprezentuje Kṛṣṇę.

ZNACZENIE:
 
Pomiędzy wielokapturowymi wężami Nāga, Ananta jest największym. Tak jak półbóg Varuṇa jest najpotężniejszym pomiędzy istotami wodnymi. Obaj oni reprezentują Kṛṣṇę. Aryamā, który również reprezentuje Kṛṣṇę, zarządza planetą Pitów, czyli przodków. Jest wiele żywych istot, które zajmują się wymierzaniem kary złoczyńcom, i wodzem ich jest Yama. Yama przebywa na planecie znajdującej się w pobliżu tej ziemskiej planety. Ci, którzy wiodą grzeszne życie, po śmierci zabierani są do tego miejsca, gdzie Yama karze ich w przeróżny sposób.

ZNACZENIE:
 
Diti i Aditi są dwiema siostrami. Synowie Aditi nazywani są Ādityami i wszyscy są oddani Panu, podczas gdy synowie, Diti nazywani Daityami, są ateistami. Mimo iż Prahlāda narodził się w rodzinie Daityów, już od najmłodszych lat był on wielkim wielbicielem Pana. Dzięki swojej służbie oddania i pobożnej naturze, uważany jest on za reprezentanta Kṛṣṇy.

Jest wiele zwycięskich czynników, ale czas jest tym, który niszczy wszystko w tym materialnym świecie – dlatego reprezentuje Kṛṣṇę. Lew jest najpotężniejszym i najbardziej okrutnym spośród zwierząt; a wśród milionów gatunków ptaków, Garuda, nosiciel Pana Viṣṇu, jest największym.

ZNACZENIE:
 
Spośród wszystkich stworzeń wodnych, jednym z największych i najbardziej niebezpiecznych dla człowieka jest rekin. Dlatego reprezentuje on Kṛṣṇę.

ZNACZENIE:
 
Pomiędzy wszelkimi stworzonymi manifestacjami, pierwszą jest stworzenie sumy elementów materialnych. Jak wyjaśniono wcześniej, kosmiczna manifestacja jest tworzona i kierowana przez Mahā-viṣṇu, Garbhodaka-śāyī Viṣṇu i Kṣīrodaka-śāyī Viṣṇu, a następnie jest ona unicestwiana przez Pana Śivę. Brahmā jest stwórcą wtórnym. Wszyscy ci kontrolerzy stworzenia, utrzymywania i zniszczenia są różnymi inkarnacjami materialnych jakości Najwyższego Pana. Dlatego On jest początkiem, końcem i środkiem wszelkiego stworzenia.

Dla zaawansowanych studiów są różne księgi, takie jak cztery Vedy, sześć dzieł uzupełniających je, Vedānta-sūtra, księgi logiki, księgi religijne i Purāṇy. Więc w sumie jest czternaście grup ksiąg wiedzy. Spośród tych ksiąg, Kṛṣṇę reprezentuje szczególnie Vedānta-sūtra, która przedstawia adhyātma-vidyę, wiedzę duchową.

Logicy posługują się różnego rodzaju argumentami. Potwierdzenie własnego argumentu dowodem, który również popiera argumenty strony przeciwnej, jest zwane jalpa. Zwykłe usiłowanie pokonania przeciwnika zwie się vitaṇḍā. Ale rzeczywista konkluzja jest zwana vāda. Ta ostateczna prawda jest reprezentacją Kṛṣṇy.

ZNACZENIE:
 
A-kāra, pierwsza litera w alfabecie sanskryckim, jest początkiem literatury wedyjskiej. Ponieważ bez a-kāra, nie można nic wymówić, jest ona początkiem dźwięku. W sanskrycie jest również wiele słów złożonych, z których słowo podwójne, jak rāma-kṛṣṇa, nazywane jest dvandva. Na przykład słowa rāma i kṛṣṇa mają tę samą formę, i dlatego złożenie tych dwóch wyrazów nazywane jest słowem podwójnym.

Pomiędzy wszystkimi zabójcami, ostatecznym jest czas, gdyż zabija on wszystko. Czas jest reprezentantem Kṛṣṇy, ponieważ w odpowiednim czasie wszystko zostaje unicestwione w wielkim ogniu.

Pomiędzy żywymi istotami, które są stwórcami, głównym jest czterogłowy Brahmā. Dlatego reprezentuje on Najwyższego Pana, Kṛṣṇę.

ZNACZENIE:
 
Człowiek umiera od momentu, w którym przychodzi na świat. Więc śmierć niszczy żywe istoty w każdej chwili, zaś ostatni jej cios nazywany jest samą śmiercią. Tą śmiercią jest Kṛṣṇa.Wszystkie gatunki życia podlegają sześciu podstawowym zmianom. Rodzą się, rosną, trwają przez pewien czas, rozmnażają się, słabną i ostatecznie giną. Pierwszą tą zmianą jest uwolnienie się z łona, i to jest również Kṛṣṇą. Narodziny są początkiem wszelkich dalszych czynności.

Siedem wymienionych bogactw: sława, szczęście, piękna mowa, pamięć, inteligencja, stałość i cierpliwość, uważane są za żeńskie. Jeśli ktoś posiada wszystkie, albo niektóre z nich, staje się sławny. Jeśli człowiek słynie jako prawy, to czyni go chwalebnym. Sanskryt zaś jest językiem doskonałym i dlatego jest bardzo sławny. Jeśli ktoś studiuje coś i może zapamiętać istotę, to znaczy, że został obdarzony dobrą pamięcią, czyli smṛti. A zdolność nie tylko czytania wielu książek na różne tematy, ale również możliwość zrozumienia ich i zastosowania w razie potrzeby jest inteligencją (medhā), która jest innym przymiotem. Zdolność pokonania niestałości jest zwana niewzruszonością czy stałością (dhṛti). A gdy ktoś jest w pełni kwalifikowany, a mimo to jest pokorny i łagodny, i gdy jest w stanie utrzymać równowagę zarówno w niedoli, jak i w radosnej ekstazie, posiada on bogactwo zwane cierpliwością (kṣamā).

ZNACZENIE:
 
Jak to już Pan oznajmił wcześniej, pomiędzy wszystkimi Vedami jest On Sāma Vedą. Sāma Veda jest bogata w piękne pieśni grane i śpiewane przez różnych półbogów. Jedną z tych pieśni jest Bṛhat-sāma, która ma wyśmienitą melodię i śpiewana jest o północy.

W sanskrycie są określone reguły, jeśli chodzi o układanie poezji. Rytm i ilość zgłosek nie są dowolne, tak jak we współczesnej poezji. Pomiędzy taką poezją najważniejszą jest mantra Gāyatrī, intonowana przez odpowiednio kwalifikowanych braminów. O mantrze Gāyatrī jest wzmianka w Śrīmad-Bhāgavatam. Ponieważ mantra ta ma służyć szczególnie realizacji Boga, reprezentuje ona Najwyższego Pana. Przeznaczona jest ona dla ludzi zaawansowanych duchowo. I kiedy ktoś osiąga sukces w intonowaniu jej, może on przeniknąć transcendentalną pozycję Pana. Aby intonować Gāyatrī, trzeba być usytuowanym w sile dobroci, czyli posiadać wszystkie kwalifikacje właściwe dla tej siły natury materialnej. Mantra Gāyatrī ma bardzo duże znaczenie w wedyjskiej cywilizacji i uważana jest za dźwiękową inkarnację Brahmana. Zapoczątkował ją Brahmā i od niego mantra ta jest przekazywana przez sukcesję uczniów.

Za najlepsze miesiące w Indiach uważany jest listopad i grudzień, ponieważ w tym czasie zbiera się tam plony z pól i ludzie są wówczas bardzo szczęśliwi. Oczywiście powszechnie najbardziej ulubioną porą roku jest wiosna, kiedy nie jest ani zbyt zimno, ani zbyt gorąco, a zaczynają kwitnąć drzewa i kwiaty. Wiosną odbywa się również wiele uroczystości związanych z rozrywkami Kṛṣṇy. Dlatego pora ta uważana jest za najbardziej radosną ze wszystkich i jest ona reprezentantką Najwyższego Pana, Kṛṣṇy.

ZNACZENIE:
 
Jest wielu różnych oszustów w całym świecie. Pomiędzy wszystkimi oszustwami, hazard zajmuje przednie miejsce i dlatego reprezentuje Kṛṣṇę. Jako Najwyższy, Kṛṣṇa może być większym oszustem niż jakikolwiek człowiek. Jeśli Kṛṣṇa zdecyduje się kogoś podejść, nikt nie może prześcignąć Go w Jego podstępie. Jego wielkość nie jest jednostronna. Jest On wielki pod każdym względem.

On jest zwycięstwem zwycięzców i On jest przepychem wśród wszelkich wspaniałości. Pomiędzy przedsiębiorczymi i pracowitymi, On jest najbardziej przedsiębiorczy i pracowity. Pomiędzy poszukiwaczami przygód, On doświadcza ich najwięcej, a pomiędzy mocnymi, On jest najmocniejszy. Kiedy Kṛṣṇa obecny był na Ziemi, nikt nie był w stanie przewyższyć Go w sile. Już w dzieciństwie podniósł On Górę Govardhana. Nikt nie może prześcignąć Go w Jego podstępach; nikt nie może przewyższyć Go w przepychu, nikt nie może prześcignąć Go w zwycięstwie; nikt nie może prześcignąć Go w przedsiębiorczości ani pokonać Jego siły.

ZNACZENIE:
 
Kṛṣṇa Jest oryginalną Najwyższą Osobą Boga, a Baladeva jest bezpośrednią ekspansją Kṛṣṇy. Zarówno Pan Kṛṣṇa, jak i Baladeva pojawili się jako synowie Vasudevy, więc obaj mogą zostać nazwani Vāsudevą. Z innego punktu widzenia: ponieważ Kṛṣṇa nigdy nie opuszcza Vṛndāvany, wszystkie formy Kṛṣṇy, które pojawiają się w innych miejscach, są Jego ekspansjami. Vāsudeva jest bezpośrednią ekspansją Kṛṣṇy, więc nie jest On różny od Kṛṣṇy. Należy wiedzieć, że Vāsudevą, o którym mówi ten werset Bhagavad-gīty jest Baladeva, czyli Balarāma, ponieważ On jest oryginalnym źródłem wszystkich inkarnacji, więc jest jedynym źródłem Vāsudevy. Bezpośrednie ekspansje Pana zwane są svāṁśa (ekspansje osobiste), a są również ekspansje zwane vibhinnāṁśa (ekspansje oddzielne).

Pomiędzy synami Pāṇḍu, Arjuna słynie jako Dhanañjaya. W rzeczywistości jest on najlepszym z ludzi i dlatego reprezentuje Kṛṣṇę. Pomiędzy mędrcami muni, czyli ludźmi wykształconymi w wiedzy wedyjskiej, największym jest Vyāsa, gdyż on wytłumaczył wiedzę wedyjską na wiele różnych sposobów, tak aby mogły ją rozumieć szerokie rzesze ludzi w tym wieku Kali. Vyāsa jest również inkarnacją Kṛṣṇy; dlatego również reprezentuje on Kṛṣṇę. Kavi – to ci, którzy są w stanie gruntownie rozważyć każdy temat. Pomiędzy kavitami, Uśanā, Śukrācārya, był mistrzem duchowym demonów. Był on niezwykle inteligentny i był przewidującym i doskonałym politykiem. Zatem Śukrācārya jest jeszcze jednym reprezentantem mocy Kṛṣṇy.

ZNACZENIE:
 
Jest wiele czynników karzących, z których najważniejszymi są te, które wymierzają karę przestępcom. Kiedy karani są złoczyńcy, to rózga karząca reprezentuje wtedy Kṛṣṇę. Pomiędzy tymi, którzy próbują odnieść zwycięstwo na jakimś polu działania, najbardziej zwycięskim elementem jest moralność. Pomiędzy czynnościami słuchania, myślenia i medytacji, najważniejszą jest cisza, gdyż poprzez ciszę można zrobić szybki postęp. Mędrcem jest ten, kto potrafi rozróżnić ducha od materii, wyższą naturę Boga od niższej. Taka wiedza jest Samym Kṛṣṇą.

ZNACZENIE:
 
Wszystko ma swoją przyczynę i tą przyczyną albo nasieniem manifestacji jest Kṛṣṇa. Nic nie może istnieć bez energii Kṛṣṇy, dlatego jest On nazywany wszechmocnym. Bez Jego mocy nie mogą istnieć ani przedmioty ruchome, ani nieruchome. Każda więc egzystencja, której podstawą nie jest energia Kṛṣṇy, nazywana jest māyą, „czymś, czego nie ma”.

ZNACZENIE:
 
Jak oznajmia literatura wedyjska, mimo iż bogactwa i energie Najwyższego można poznawać na różne sposoby, to bogactwom tym i mocom nie ma końca. Dlatego nie wszystkie z nich można wytłumaczyć. Tych parę przykładów podano Arjunie dla zaspokojenia jego ciekawości.

ZNACZENIE:
 
Należy wiedzieć, że cokolwiek jest pięknego i chwalebnego w świecie duchowym i materialnym – jest to tylko cząstkową manifestacją bogactw Kṛṣṇy. Wszystko, co jest niezwykle okazałe, reprezentuje bogactwo Kṛṣṇy.

ZNACZENIE:
 
Najwyższy Pan reprezentowany jest w całym wszechświecie materialnym przez przenikającą wszystko Duszę Najwyższą. Pan mówi tutaj Arjunie, że nie ma sensu rozmyślać, w jaki sposób rzeczy istnieją w swoich niezależnych wielkościach i mocach. Powinien on wiedzieć, iż wszystko istnieje dzięki temu, że Kṛṣṇa przenika to jako Dusza Najwyższa. Wszystko, począwszy od Brahmy, najpotężniejszej istoty, aż do najmniejszej mrówki, istnieje dzięki temu, że Pan przenika to wszystko i utrzymuje.

Istnieje pewna misja, która głosi, że kult półbogów wiedzie do Najwyższej Osoby Boga, czyli najwyższego celu. Jednakże tutaj, w Dziesiątym Rozdziale koncepcja ta jest całkowicie zanegowana. Aby całkowicie wykorzenić tę błędną koncepcję, Pan Kṛṣṇa informuje nas w tym rozdziale, iż nawet wielcy półbogowie jak Brahmā i Śiva reprezentują jedynie cząstkę bogactwa Najwyższego Pana. On jest źródłem wszystkiego, co istnieje i nikt nie może Go przewyższyć. Jest On asamaurdhva, co oznacza, iż nikt nie jest wyższy od Niego ani Jemu równy. Padma Purāṇa mówi, iż ten, kto uważa Najwyższego Pana Kṛṣṇę za równego półbogom – nawet jeśli są to Brahmā czy Śiva – od razu staje się ateistą. Jeśli jednak ktoś dokładnie studiuje różne opisy bogactw i ekspansje energii Kṛṣṇy, wtedy niewątpliwie może zrozumieć pozycję Pana Śrī Kṛṣṇy i umocnić swój umysł w wielbieniu Go bez żadnych odchyleń. Pan jest wszechprzenikający poprzez ekspansję Swojej cząstkowej reprezentacji, Duszy Najwyższej, która wchodzi we wszystko, co istnieje. Dlatego czyści wielbiciele koncentrują swoje umysły w świadomości Kṛṣṇy, pełniąc zawsze służbę oddania. W ten sposób zawsze znajdują się w pozycji transcendentalnej. Rozdział ten, w wersetach od ósmego do jedenastego, bardzo wyraźnie poleca służbę oddania i wielbienie Kṛṣṇy. Jest to droga czystej służby oddania. Rozdział ten także dokładnie wyjaśnia, w jaki sposób można osiągnąć najwyższą doskonałość, którą jest obcowanie z Najwyższą Osobą Boga. Śrīla Baladeva Vidyābhūṣaṇa, wielki ācārya w sukcesji uczniów pochodzącej od Kṛṣṇy, kończy swój komentarz do tego rozdziału, mówiąc:

Nawet potężne słońce otrzymuje moc z potężnej energii Pana Kṛṣṇy, a cały świat utrzymywany jest przez częściową ekspansję Kṛṣṇy. Dlatego należy czcić Pana Śrī Kṛṣṇę.