TEXT 2

TEKST 2

Texto

Tekst

rāja-vidyā rāja-guhyaṁ
pavitram idam uttamam
pratyakṣāvagamaṁ dharmyaṁ
su-sukhaṁ kartum avyayam

Palabra por palabra

Synonyms

rāja-vidyā — el rey de la educación; rāja-guhyam — el rey del conocimiento confidencial; pavitram — el más puro; idam — este; uttamam — trascendental; pratyakṣa — mediante la experiencia directa; avagamam — entendido; dharmyam — el principio de la religión; su-sukham — muy feliz; kartum — de ejecutar; avyayam — eterno.

rāja-vidyā – królowa edukacji; rāja-guhyam – królowa wiedzy tajemnej; pavitram – najczystsza; idam – to; uttamam – transcendentalna; pratyakṣa – przez bezpośrednie doświadczenie; avagamam – rozumiana; dharmyam – zasada religii; su-sukham – bardzo szczęśliwy; kartum – wypełniać; avyayam – wieczny.

Traducción

Translation

Este conocimiento es el rey de la educación y el más secreto de todos los secretos. Es el conocimiento más puro de todos, y como brinda una percepción directa del ser mediante la iluminación, es la perfección de la religión. Además, es eterno, y se practica con alegría.

Wiedza ta jest królową edukacji, sekretem sekretów, wiedzą najczystszą i doskonałością religii, albowiem umożliwia nam bezpośrednie postrzeganie jaźni poprzez realizację. Jest ona nieprzemijająca, a spełnianie jej jest radością.

Significado

Purport

Este capítulo del Bhagavad-gītā se denomina el rey de la educación, porque es la esencia de todas las doctrinas y filosofías que se explicaron antes. Entre los principales filósofos de la India, se encuentran Gautama, Kaṇāda, Kapila, Yājñavalkya, Śāṇḍilya y Vaiśvānara. Y, finalmente, se tiene a Vyāsadeva, el autor del Vedānta-sūtra. Así que no hay escasez de conocimiento en el campo de la filosofía o del conocimiento trascendental. Ahora bien, el Señor dice que este noveno capítulo es el rey de todo ese conocimiento, la esencia de todo el conocimiento que se puede adquirir del estudio de los Vedas y de las diferentes clases de filosofías. Es el conocimiento más confidencial de todos, porque el conocimiento confidencial o trascendental entraña el entender la diferencia que hay entre el alma y el cuerpo. Y el rey de todo el conocimiento confidencial culmina en el servicio devocional.

ZNACZENIE:

Ten rozdział Bhagavad-gīty nazywany jest królową edukacji, zawiera on bowiem esencję wszystkich doktryn i filozofii przedstawionych wcześniej. Jest siedmiu głównych filozofów w Indiach: Gautama, Kaṇāda, Kapila, Yājñavalkya, Śāṇḍilya i Vaiśvānara, i ostatecznie Vyāsadeva, autor Vedānta-sūtry. Jest więc pokaźna ilość wiedzy na polu filozofii czy też wiedzy transcendentalnej. Teraz Pan mówi, że ten Dziewiąty Rozdział jest królową wśród takiej wiedzy, esencją wszelkiej wiedzy, którą można czerpać ze studiowania Ved i różnego rodzaju filozofii. Wiedza ta jest największym sekretem, jako że taka poufna albo transcendentalna wiedza pozwala zrozumieć różnicę pomiędzy duszą a ciałem. A ta królowa wszelkiej wiedzy tajemnej kończy się służbą oddania.

Por lo común, a la gente no se la educa en lo que se refiere a ese conocimiento confidencial, sino que se la educa en el conocimiento externo. En lo que respecta a la educación ordinaria, la gente está ocupada en muchísimos departamentos: política, sociología, física, química, matemáticas, astronomía, ingeniería, etc. Hay muchos departamentos del conocimiento por todas partes del mundo y muchas universidades inmensas, pero, desafortunadamente, no hay ninguna universidad ni institución educativa en la que se imparta la ciencia del alma espiritual. Sin embargo, el alma es la parte más importante de este cuerpo; sin la presencia del alma, el cuerpo carece de valor. Aun así, la gente le está dando mucho énfasis a las necesidades corporales de la vida, sin preocuparse por el alma, que es vital.

Na ogół ludzie nie posiadają tej tajemnej wiedzy; otrzymują jedynie wykształcenie świeckie, dotyczące spraw doczesnych. Jeśli chodzi o to zwykłe, świeckie wykształcenie, zajmuje się ono tak wieloma dziedzinami: polityką, socjologią, fizyką, chemią, matematyką, astronomią, techniką itd. Wielkie uniwersytety na całym świecie nauczają tak wielu różnych przedmiotów, ale na nieszczęście nie ma żadnego uniwersytetu ani instytucji kształcącej, gdzie by wykładano naukę o duszy, która jest najważniejszą częścią tego ciała. Bez obecności duszy ciało nie ma żadnej wartości. Jednak ludzie kładą wielki nacisk na cielesne potrzeby życia, nie dbając o żywotną duszę.

El Bhagavad-gītā, especialmente desde el segundo capítulo en adelante, recalca la importancia del alma. En el mismo comienzo, el Señor dice que este cuerpo es perecedero y que el alma no lo es (antavanta ime dehā nityasyoktāḥ śarīriṇaḥ). Ésa es una parte confidencial del conocimiento: el simple hecho de saber que el alma espiritual es diferente de este cuerpo, y que su naturaleza es inmutable, indestructible y eterna. No obstante, eso no da ninguna información positiva acerca del alma. A veces la gente tiene la impresión de que el alma es diferente del cuerpo, y que cuando el cuerpo se termina, o cuando uno se libera del cuerpo, el alma permanece en un vacío y se vuelve impersonal. Pero, en realidad, eso no es cierto. ¿Cómo es posible que el alma, que es tan activa dentro de este cuerpo, se vuelva inactiva después de liberarse de él? El alma siempre es activa. Si es eterna, entonces es eternamente activa, y sus actividades en el reino espiritual son la parte más confidencial del conocimiento espiritual. Aquí se indica, por lo tanto, que esas actividades del alma espiritual son el rey de todo el conocimiento, la parte más confidencial de todo el conocimiento.

Bhagavad-gītā, szczególnie od Rozdziału Drugiego podkreśla znaczenie duszy. Już na samym początku Pan mówi, że to ciało podlega zniszczeniu, podczas gdy dusza jest wieczna (antavanta ime dehā nityasyoktāḥ śarīriṇaḥ). Jest to tajemna część wiedzy; jest to po prostu wiedza o tym, że dusza jest czymś różnym od ciała, i że natura jej jest niezmienna, niezniszczalna i wieczna. Nie daje ona jednak pozytywnych informacji o duszy. Czasami ludzie utrzymują, że dusza jest czymś różnym od ciała, lecz kiedy ciało umiera, czyli ktoś wyzwala się z ciała, dusza pozostaje w próżni i traci swoją osobowość. Nie jest to jednak prawdą. Jak może dusza, która jest tak aktywna w ciele, być bierną po wyzwoleniu się z ciała? Jest ona zawsze aktywna. Jeśli jest ona wieczną, jest wobec tego wiecznie aktywną, a jej aktywność w świecie duchowym jest najbardziej tajemną częścią wiedzy duchowej. Zatem jak oznajmiono tutaj, wiedza o aktywności duszy jest królową wszelkiej wiedzy i jest wiedzą najbardziej poufną.

Este conocimiento es la forma más pura de todas las actividades, tal como se explica en la literatura védica. En el Padma Purāṇa se han analizado las actividades pecaminosas del hombre, y se ha señalado que son los resultados de un pecado tras otro. Aquellos que están dedicados a las actividades fruitivas, están enredados en diferentes etapas y formas de reacciones pecaminosas. Por ejemplo, cuando se planta la semilla de un determinado árbol, éste no aparece de inmediato, sino que toma algún tiempo en hacerlo. Primero es un pequeño retoño, luego adopta la forma de un árbol, luego florece y da su fruto, y cuando se completa su desarrollo, las personas que plantaron la semilla del árbol disfrutan de las flores y las frutas. De la misma manera, un hombre ejecuta un acto pecaminoso, y, como una semilla, éste se toma su tiempo en fructificar. Hay diferentes etapas de ello. Puede que la acción pecaminosa ya haya cesado en el individuo, pero los resultados del fruto de esa acción pecaminosa aún están por disfrutarse. Hay pecados que aún están en forma de semilla, y hay otros que ya han fructificado y que nos están dando su fruto, el cual estamos disfrutando en la forma de dolor y congoja.

Jak tłumaczy to literatura wedyjska, wiedza ta jest najczystszą formą wszelkiej aktywności. W Padma Purāṇie zostały przeanalizowane grzeszne czyny ludzi, będące rezultatami życia w grzechu w przeszłości. Osoby zaangażowane w jakieś czynności przynoszące korzyści uwikłane są w różnego rodzaju stany i formy grzesznych reakcji. Na przykład, gdy zostanie zasiane nasienie jakiegoś określonego drzewa, drzewo nie pojawi się natychmiast – wymaga to pewnego czasu. Jest najpierw małą, kiełkującą roślinką, następnie przyjmuje postać drzewa, kwitnie, owocuje, i kiedy jest już odpowiednio duże, wtedy z jego owoców i kwiatów mogą korzystać ludzie, którzy je zasiali. Podobnie, gdy człowiek dopuści się jakiegoś grzechu, musi minąć pewien czas, zanim grzech ten zaowocuje. Są to różne etapy. Ktoś mógł już zarzucić grzeszną działalność, ale nadal cierpi z powodu następstw, czyli owoców swoich grzechów. Są grzechy, które pozostają jeszcze w postaci nasienia, i są inne, które już zaowocowały, i które dostarczają nam owoców, odbieranych przez nas w postaci trosk i bólów.

Como se explicó en el vigésimo octavo verso del séptimo capítulo, la persona que ha terminado por completo con las reacciones de todas las actividades pecaminosas y que está plenamente dedicada a las actividades piadosas, estando libre de la dualidad de este mundo material, se ocupa en el servicio devocional que se le presta a la Suprema Personalidad de Dios, Kṛṣṇa. En otras palabras, aquellos que verdaderamente están dedicados al servicio devocional del Señor Supremo, ya están libres de todas las reacciones. Esa declaración se confirma en el Padma Purāṇa:

Jak tłumaczy to dwudziesty ósmy werset Rozdziału Siódmego, osoba, której następstwa grzechów zostały już wyczerpane, i która – uwolniwszy się od dualizmów tego materialnego świata – spełnia jedynie czyny pobożne, taka osoba angażuje się w służbę oddania dla Najwyższej Osoby Boga, Kṛṣṇy. Innymi słowy, kto rzeczywiście jest zaangażowany w służbę oddania dla Najwyższego Pana, ten wolny jest już od wszelkich następstw grzechów. Potwierdza to Padma Purāṇa:

aprārabdha-phalaṁ pāpaṁ
kūṭaṁ bījaṁ phalonmukham
krameṇaiva pralīyeta
viṣṇu-bhakti-ratātmanām

En aquellos que están dedicados al servicio devocional que se le presta a la Suprema Personalidad de Dios, todas las reacciones pecaminosas, bien sea que hayan fructificado, que estén almacenadas o que se encuentren en forma de semilla, gradualmente se desvanecen. Por lo tanto, la potencia purificadora del servicio devocional es muy fuerte, y se denomina pavitram uttamam, lo más puro de todo. Uttama significa trascendental. Tamas significa «este mundo material» o «la oscuridad», y uttama significa «aquello que es trascendental a las actividades materiales». Nunca se debe considerar que las actividades devocionales son materiales, aunque a veces dé la impresión de que los devotos se ocupan tal como los hombres ordinarios. Aquel que puede ver y que está familiarizado con el servicio devocional, sabe que las actividades devocionales no son actividades materiales. Todas ellas son espirituales y devocionales, y no están contaminadas por las modalidades de la naturaleza material.

Jeśli ktoś pełni służbę dla Najwyższej Osoby Boga, to wszelkie następstwa jego grzechów popełnionych w przeszłości – czy to już owocujące, czy niezamanifestowane, czy pozostające w formie nasienia – stopniowo zanikają. Oczyszczająca moc służby oddania jest bardzo potężna i nazywana jest ona pavitram uttamam, najczystszą. Uttama znaczy transcendentalny. Tamas oznacza ten materialny świat albo ciemność, a uttama jest określeniem tego, co jest transcendentalne do czynności materialnych. Czynności w służbie oddania nigdy nie powinny być uważane za czynności materialne, choć czasem może się wydawać, że wielbiciele mają zajęcia podobne do zajeć zwykłych ludzi. Kto rozumie i kto jest zaznajomiony ze służbą oddania, ten będzie wiedział, że czynności te nie są materialne. Są one wszystkie czynnościami duchowymi, pełnymi oddania, niezanieczyszczonymi przez cechy natury materialnej.

Se dice que la ejecución del servicio devocional es tan perfecta, que uno puede percibir sus resultados directamente. Ese resultado directo se percibe de hecho, y tenemos experiencia práctica de que cualquier persona que canta los santos nombres de Kṛṣṇa (Hare Kṛṣṇa, Hare Kṛṣṇa, Kṛṣṇa Kṛṣṇa, Hare Hare/ Hare Rāma, Hare Rāma, Rāma Rāma, Hare Hare), cuando canta sin ofensas, siente un placer trascendental, y muy rápidamente se purifica de toda la contaminación material. Esto se ve en la realidad. Además, si uno no solo se dedica a oír sino también a tratar de divulgar el mensaje de las actividades devocionales, o si se dedica a ayudar en las actividades misioneras del proceso de conciencia de Kṛṣṇa, gradualmente va sintiendo un progreso espiritual. Ese adelanto en la vida espiritual no depende de ninguna clase de educación o aptitud previa. El método en sí es tan puro, que, por el simple hecho de dedicarse a él, uno se vuelve puro.

Jest powiedziane, że służba oddania jest czymś tak doskonałym, że natychmiast można odczuć efekty jej pełnienia. Mamy tego praktyczne doświadczenie, że jakakolwiek osoba intonując święte imiona Kṛṣṇy (Hare Kṛṣṇa, Hare Kṛṣṇa, Kṛṣṇa Kṛṣṇa, Hare Hare / Hare Rāma, Hare Rāma, Rāma Rāma, Hare Hare), z biegiem czasu, gdy zaczyna intonować bez obraz, odczuwa pewną transcendentalną przyjemność i bardzo szybko uwalnia się od materialnych zanieczyszczeń. Jest to rzeczywiście widoczne. Co więcej, jeśli ktoś angażuje się nie tylko w słuchanie, ale próbuje również głosić przekaz o służbie oddania albo pomaga w działalności misyjnej w świadomości Kṛṣṇy, stopniowo odczuwa postęp duchowy. Ten postęp duchowy nie zależy od żadnego rodzaju wykształcenia czy kwalifikacji zdobytych uprzednio. Sama metoda jest tak czysta, że można oczyścić się jedynie przez przyjęcie jej.

En el Vedānta-sūtra (3.2.26) también se describe eso con las siguientes palabras: prakāśaś ca karmaṇy abhyāsāt. «El servicio devocional es tan potente, que, con tan solo dedicarse a las actividades del servicio devocional, uno se ilumina sin duda alguna». Un ejemplo práctico de esto se tiene en la vida anterior de Nārada, quien en esa vida resultó ser el hijo de una sirvienta. Él no nació en una familia de clase alta, ni recibió ninguna educación. Pero cuando su madre se ocupaba en servir a los grandes devotos, Nārada también se ocupaba, y en ocasiones, en ausencia de su madre, él mismo servía a los grandes devotos. Nārada dice personalmente:

Stwierdza to również Vedānta-sūtra (3.2.26): prakāśaś ca karmaṇy abhyāsāt. „Moc służby oddania jest tak wielka, że jedynie przez pełnienie jej można zostać oświeconym. Co do tego nie ma żadnej wątpliwości”. Praktycznym przykładem jest poprzednie życie Nārady. Nie urodził się on w wysoko postawionej rodzinie; był synem służącej i nie posiadał żadnego wykształcenia, lecz kiedy jego matka służyła wielkim wielbicielom Pana, również i on angażował się w tę służbę i czasami, podczas nieobecności swej matki, sam im usługiwał. Sam Nārada mówi:

ucchiṣṭa-lepān anumodito dvijaiḥ
sakṛt sma bhuñje tad-apāsta-kilbiṣaḥ
evaṁ pravṛttasya viśuddha-cetasas
tad-dharma evātma-ruciḥ prajāyate

En este verso del Śrīmad-Bhāgavatam (1.5.25), Nārada le describe su vida anterior a su discípulo Vyāsadeva. Él cuenta que, mientras hizo de niño sirviente de esos devotos purificados, durante los cuatro meses de su estadía, él se estuvo asociando íntimamente con ellos. A veces esos sabios dejaban en sus platos remanentes de su comida, y el muchacho, que era quien les lavaba los platos, quería probar esos remanentes. Así que, él les pedía permiso a los grandes devotos, y cuando ellos se lo daban, Nārada se comía los remanentes, en virtud de lo cual se liberó de todas las reacciones pecaminosas. A medida que él iba comiendo, el corazón se le iba volviendo tan puro como el de los sabios. Mediante el proceso de oír y cantar, los grandes devotos disfrutaban del sabor de prestarle al Señor un servicio devocional continuo, y en Nārada se fue desarrollando gradualmente el mismo gusto. Nārada dice, además:

W tym wersecie ze Śrīmad-Bhāgavatam (1.5.25) Nārada mówi swojemu uczniowi Vyāsadevie, że w swoim poprzednim życiu, jeszcze jako chłopiec, służył oczyszczonym wielbicielom, kiedy ci przebywali w jego domu podczas czterech miesięcy okresu deszczowego, i że wtedy towarzyszył im. Czasami mędrcy ci zostawiali na talerzach resztki pożywienia, a chłopiec, który zwykł myć te naczynia, pragnął skosztować resztek pozostawionego przez nich pokarmu. Więc zapytał wielkich wielbicieli, czy może to zrobić i uzyskał pozwolenie. Dzięki spożyciu tych resztek Nārada uwolnił się od następstw swoich grzechów. W miarę jak jadł coraz więcej, serce jego stawało się tak czyste jak serca tych mędrców i stopniowo rozwinęły się w nim te same zamiłowania. Wielcy wielbiciele bezustannie rozkoszowali się czarem służby oddania dla Pana, słuchaniem, intonowaniem itd. i Nārada stopniowo rozwinął to samo upodobanie. Nārada mówi dalej:

tatrānv-ahaṁ kṛṣṇa-kathāḥ pragāyatām
anugraheṇāśṛṇavaṁ mano-harāḥ
tāḥ śraddhayā me ’nu-padaṁ viśṛṇvataḥ
priyaśravasy aṅga mamābhavad ruciḥ

Por el hecho de relacionarse con los sabios, Nārada adquirió un gusto por el proceso de oír y cantar las glorias del Señor, y en él se desarrolló un gran deseo de realizar servicio devocional. De modo que, como se describe en el Vedānta-sūtra: prakāśaś ca karmaṇy abhyāsāt, si uno simplemente se dedica a los actos del servicio devocional, todo se le revelará automáticamente y podrá entender. Eso se denomina pratyakṣa, «lo que se percibe directamente».

Poprzez obcowanie z mędrcami Nārada zapragnął również słuchać i śpiewać o chwałach Pana i rozwinął wielkie pragnienie służby oddania. Dlatego jak opisuje Vedānta-sūtra, prakāśaś ca karmaṇy abhyāsāt: jeśli ktoś angażuje się w czynności służby oddania, automatycznie wszystko zostaje mu wyjawione i będzie mógł to rozumieć. Nazywa się to pratyakṣa, bezpośrednim postrzeganiem.

La palabra dharmyam significa «el sendero de la religión». Nārada era de hecho el hijo de una sirvienta. Él no tuvo la oportunidad de ir al colegio. Él simplemente asistía a su madre, y, afortunadamente, ella les prestaba algún servicio a los devotos. El niño Nārada también tuvo la oportunidad, y, simplemente por medio de la compañía, alcanzó la máxima meta de toda religión. La máxima meta de toda religión la constituye el servicio devocional, tal como se declara en el Śrīmad-Bhāgavatam (sa vai puṁsāṁ paro dharmo yato bhaktir adhokṣaje). Por lo general, la gente religiosa no sabe que la máxima perfección de la religión la constituye la consecución del servicio devocional. Como ya lo hemos discutido en relación con el último verso del capítulo ocho (vedeṣu yajñeṣu tapaḥsu caiva), para la autorrealización se requiere generalmente del conocimiento védico. Pero aquí vemos que, aunque Nārada nunca fue a la escuela del maestro espiritual y no fue educado en lo que respecta a los principios védicos, no obstante obtuvo los máximos resultados que se pueden obtener del estudio védico. Este proceso es tan potente, que, incluso sin ejecutar el proceso religioso de un modo regular, uno puede ser ascendido hasta la máxima perfección. ¿Cómo es posible? Eso también se confirma en la literatura védica: ācāryavān puruṣo veda. Aquel que se relaciona con grandes ācāryas, incluso si no es educado o si nunca ha estudiado los Vedas, puede llegar a familiarizarse con todo el conocimiento necesario para lograr la iluminación.

Słowo dharmyam oznacza „ścieżka religii”. Nārada był właściwie synem służącej. Nie miał możliwości chodzenia do szkoły. Po prostu towarzyszył swojej matce i, na szczęście, matka usługiwała wielbicielom Pana. Nārada, jako dziecko, wykorzystał tę szansę i jedynie dzięki obcowaniu z wielbicielami osiagnął najwyższy cel wszystkich religii. Najwyższym celem wszystkich religii jest służba oddania, jak oznajmia to Śrīmad-Bhāgavatam (sa vai puṁsāṁ paro dharmo yato bhaktir adhokṣaje). Religijni ludzie na ogół nie wiedzą, iż najwyższą doskonałością religii jest osiągnięcie stanu służby oddania. Jak już dyskutowaliśmy o tym w związku z ostatnim wersetem Rozdziału Ósmego (vedeṣu yajñeṣu tapaḥsu caiva), na ogół dla zrozumienia ścieżki samorealizacji potrzebna jest wiedza wedyjska. Lecz Nārada, mimo iż nigdy nie uczęszczał do szkoły mistrza duchowego i nie był kształcony w zasadach wedyjskich, osiągnął najwyższy rezultat pochodzący ze studiowania Ved. Proces ten posiada tak wielką moc, że nawet bez regularnego praktykowania religii można osiągnąć najwyższą doskonałość. Jak to jest możliwe? Potwierdza to również wedyjska literatura: ācāryavān puruṣo veda. Kto obcuje z wielkimi ācāryami, to nawet jeśli nie posiada wykształcenia i nie studiował Ved, może zaznajomić się z wszelką wiedzą, która jest konieczna do realizacji duchowej.

El proceso del servicio devocional es un proceso muy dichoso (su-sukham). ¿Por qué? El servicio devocional consiste en śravaṇaṁ kīrtanaṁ viṣṇoḥ, por lo cual uno simplemente tiene que oír el canto de las glorias del Señor o asistir a conferencias filosóficas acerca del conocimiento trascendental, dictadas por ācāryas autorizados. Con solo sentarse, uno puede aprender; luego, uno puede comer los remanentes de la comida que se le ofrece a Dios, platos buenos y sabrosos. El servicio devocional es dichoso en cada etapa. Uno puede ejecutar servicio devocional incluso en medio de la mayor pobreza. El Señor dice: patraṁ puṣpaṁ phalaṁ toyam, Él está dispuesto a aceptar cualquier clase de ofrenda que le haga el devoto, sea lo que fuere. Incluso una hoja, una flor, un pedazo de fruta o un poco de agua, todo lo cual se consigue en cualquier parte del mundo, puede ofrecerlo cualquier persona, sea cual fuere su posición social, y ello será aceptado si se ofrece con amor. Hay muchos ejemplos de ello en la historia. Por el simple hecho de saborear las hojas de tulasī ofrecidas a los pies de loto del Señor, grandes sabios, tales como Sanat-kumāra, se volvieron grandes devotos. Por consiguiente, el proceso devocional es muy hermoso, y se puede llevar a cabo con alegría. Dios acepta únicamente el amor con el que las cosas se le ofrecen a Él.

Proces służby oddania jest procesem bardzo radosnym (su-sukham). Dlaczego? Polega on głównie na śravaṇaṁ kīrtanaṁ viṣṇoḥ, więc można po prostu słuchać intonowania chwał Pana albo uczęszczać na wykłady filozoficzne z wiedzy transcendentalnej dawane przez autoryzowanych ācāryów. Jedynie siedząc i słuchając można się uczyć; następnie można jeść pozostałości smacznego pokarmu ofiarowanego Bogu. Służba oddania jest radosna w każdych warunkach. Można pełnić ją w najbardziej ubogich warunkach. Pan mówi: patraṁ puṣpaṁ phalaṁ toyam: Jest On gotów przyjąć od wielbiciela każdą ofiarę. Nawet liść, kwiat, owoc, trochę wody, które są przecież osiągalne w każdej części świata. Ofiarowywać może każdy, bez względu na pozycję społeczną, a ofiara będzie przyjęta, jeśli przedmioty zostaną ofiarowane z miłością. Jest wiele takich przykładów w historii. Wielcy mędrcy, tacy jak Sanat-kumāra, zostali wielkimi wielbicielami Pana jedynie przez skosztowanie liści tulasī ofiarowanych Jego lotosowym stopom. Zatem proces służby oddania jest bardzo przyjemny i może być wykonywany w radosnym nastroju. Bóg przyjmuje tylko miłość, z którą ofiarowujemy Mu różne rzeczy.

Aquí se dice que este servicio devocional existe eternamente. No es como lo describen los filósofos māyāvādīs. Aunque a veces ellos emprenden un supuesto servicio devocional, creen que mientras no se liberen van a continuar realizándolo, pero al final, cuando se liberen, «se volverán uno con Dios». Esa clase de servicio devocional temporal y contemporizador no se acepta como servicio devocional puro. El verdadero servicio devocional continúa incluso después de la liberación. Cuando el devoto va al planeta espiritual del Reino de Dios, ahí también se dedica a servir al Señor Supremo. Él no trata de volverse uno con el Señor Supremo.

Powiedziano tutaj, że służba oddania jest wieczna. Nie jest tak, jak utrzymują filozofowie Māyāvādī. Czasami przyjmują oni tzw. służbę oddania, lecz ich idea jest taka, że będą kontynuować ją do czasu, kiedy osiągną wyzwolenie. Ale w końcu, kiedy zostaną wyzwoleni, „staną się jednym z Bogiem”. Taka tymczasowa służba oddania, pełniona z taką postawą, nie jest uznawana za czystą. Prawdziwa służba oddania kontynuowana jest nawet po wyzwoleniu. Kiedy bhakta udaje się na planety duchowe w królestwie Boga, również tam służy Najwyższemu Panu. Nie próbuje On zostać jednym z Najwyższym Panem.

Como se verá en el Bhagavad-gītā, el verdadero servicio devocional comienza después de la liberación. Después de que uno se libera, cuando uno se sitúa en la posición Brahman (brahma-bhūta), comienza el servicio devocional de uno (samaḥ sarveṣu bhūteṣu mad-bhaktiṁ labhate parām). Nadie puede llegar a entender a la Suprema Personalidad de Dios mediante la ejecución de karma-yoga, jñāna-yoga, aṣṭāṅga-yoga o cualquier otro yoga, independientemente. Puede que mediante esos métodos yóguicos uno progrese un poco hacia el bhakti-yoga, pero si no se llega a la etapa del servicio devocional, no se puede entender lo que es la Personalidad de Dios. En el Śrīmad-Bhāgavatam también se confirma que, cuando uno se ha purificado mediante la ejecución del proceso del servicio devocional, especialmente mediante el proceso de oír el Śrīmad-Bhāgavatam o el Bhagavad-gītā de labios de almas iluminadas, puede entonces entender la ciencia de Kṛṣṇa, o la ciencia de Dios. Evaṁ prasanna-manaso bhagavad-bhakti- yogataḥ. Cuando el corazón de uno se limpia de todas las tonterías, puede uno entonces entender lo que es Dios. Así pues, el proceso del servicio devocional, el proceso de conciencia de Kṛṣṇa, es el rey de toda la educación y el rey de todo el conocimiento confidencial. Ese proceso es la forma más pura de la religión, y se puede ejecutar con alegría sin ninguna dificultad. Por lo tanto, uno debe adoptarlo.

Jak dowiemy się o tym z Bhagavad-gīty, prawdziwa służba oddania zaczyna się po wyzwoleniu. Służba oddania rozpoczyna się (samaḥ sarveṣu bhūteṣu mad-bhaktiṁ labhate parām) po wyzwoleniu, czyli po przyjęciu pozycji Brahmana (brahma-bhūta). Nikt nie może poznać Najwyższej Osoby przez niezależne praktykowanie karma-yogi, jñāna-yogi, aṣṭāṅga-yogi czy też jakiejkolwiek innej yogi. Dzięki tym systemom yogi można zrobić mały postęp w kierunku bhakti-yogi, ale bez osiągnięcia stanu służby oddania nie można zrozumieć, kim jest Osoba Boga. Również Śrīmad-Bhāgavatam potwierdza, że naukę o Kṛṣṇie, czyli o Bogu, można zrozumieć wtedy, kiedy jest się oczyszczonym przez pełnienie służby oddania, szczególnie przez słuchanie od dusz zrealizowanych Śrīmad-Bhāgavatam albo Bhagavad-gīty. Evaṁ prasanna-manaso bhagavad-bhakti-yogataḥ. Dopiero kiedy czyjeś serce zostanie oczyszczone ze wszystkich nonsensów, wtedy będzie mógł on zrozumieć, kim jest Bóg. Tak więc proces służby oddania – świadomość Kṛṣṇy – jest królową wszelkiego wykształcenia i królową wszelkiej wiedzy tajemnej. Jest on najczystszą formą religii i może być bez trudu spełniany w radosnym nastroju. Należy zatem przyjąć ten proces.