Skip to main content

Capítulo 23

23. KAPITOLA

Liberando a las esposas de los brāhmaṇas que ejecutaban sacrificios

Osvobození manželek bráhmanů provádějících oběti

La mañana pasó, y los pastorcillos de vacas estaban muy hambrientos debido a que no habían desayunado. Ellos se acercaron inmediatamente a Kṛṣṇa y a Balarāma y les dijeron: «Queridos Kṛṣṇa y Balarāma, Ustedes dos son sumamente poderosos; Ustedes pueden matar a muchos, muchos demonios, pero hoy estamos muy afligidos por el hambre, y esto nos está perturbando. Por favor, hagan algo para mitigar nuestra hambre».

Dopoledne uběhlo a pasáčkové byli velice hladoví, protože nesnídali. Obrátili se na Krišnu a Balarámu a řekli: “Milý Krišno a Balarámo, oba jste všemocní; dokážete zabít mnoho démonů, ale nás dnes trápí hlad, a nemáme klid. Zařiďte prosím něco, abychom mohli náš hlad utišit.”

Al suplicárselo de esta manera Sus amigos, el Señor Kṛṣṇa y Balarāma inmediatamente se mostraron compasivos con las esposas de unos brāhmaṇas que estaban ejecutando sacrificios. Estas esposas eran grandes devotas del Señor, y Kṛṣṇa aprovechó esta oportunidad para bendecirlas. Él dijo: «Mis queridos amigos, por favor vayan a la casa de los brāhmaṇas que queda cerca de aquí. Ahora, ellos están ocupados en la ejecución del sacrificio védico conocido como āṅgirasa, pues desean la elevación a los planetas celestiales. Todos ustedes, por favor, vayan a donde están ellos». Luego, el Señor Kṛṣṇa les advirtió a Sus amigos: «Estos brāhmaṇas no son vaiṣṇavas. Ellos ni siquiera pueden cantar Nuestros nombres, Kṛṣṇa y Balarāma. Ellos están muy ocupados en cantar los himnos védicos, aunque el propósito del conocimiento védico es encontrarme a Mí. Pero debido a que no los atraen los nombres de Kṛṣṇa y Balarāma, es mejor que ustedes no les pidan nada en Mi nombre. Mejor pídanles alguna caridad en nombre de Balarāma».

Na tuto žádost svých přátel Pán Krišna a Balaráma vytvořili situaci, ve které projevili milost jistým manželkám bráhmanů, kteří prováděli oběti. Tyto ženy byly velké oddané Pána a Krišna využil příležitosti, aby jim požehnal. Řekl: “Moji milí přátelé, zajděte prosím do nedalekého domu bráhmanů. Provádějí nyní védskou oběť zvanou āṅgirasa, neboť se chtějí dostat na nebeské planety. Běžte všichni za nimi.” Potom je varoval: “Tito bráhmanové nejsou vaišnavové. Nedokáží ani vyslovit Naše jména, ,Krišna` a ,Balaráma`. Jsou velice zaneprázdnění zpěvem védských hymnů, i když účelem védského poznání je najít Mě. Jelikož je však jména Krišna a Balaráma nepřitahují, uděláte lépe, když je nebudete o nic žádat Mým jménem. Raději požádejte o dar jménem Balarámy.”

La caridad generalmente se le da a la elevada clase de los brāhmaṇas, pero Kṛṣṇa y Balarāma no aparecieron en una familia brāhmaṇa. A Balarāma se le conocía como el hijo de Vasudeva, un kṣatriya, y Kṛṣṇa era conocido en Vṛndāvana como el hijo de Nanda Mahārāja, quien era un vaiśya. Ninguno de los dos pertenecía a la comunidad brāhmaṇa. Por consiguiente, Kṛṣṇa consideró que los brāhmaṇas que se ocupaban en la ejecución de sacrificios, quizás no se sentirían motivados a darles caridad a un kṣatriya y a un vaiśya. «Pero por lo menos si ustedes pronuncian el nombre de Balarāma, puede que ellos prefieran darle caridad a un kṣatriya en vez de dármela a Mí, debido a que Yo solamente soy un vaiśya».

Milodary se obvykle dávají společensky vysoko postaveným bráhmanům, ale Krišna a Balaráma se nenarodili v bráhmanské rodině. O Balarámovi se vědělo, že je synem Vasudévy, čili kšatriji, a Krišna byl ve Vrindávanu známý jako syn Nandy Mahárádže, který byl vaišjou. Ani jeden tedy nenáležel do bráhmanské společnosti. Krišna proto uvažoval, že bráhmanům provádějícím oběti se nebude chtít obdarovat kšatriju a vaišju. “Snad když vyslovíte jméno Balarámy, mohli by spíš dát milodar kšatrijovi než Mně, protože Já jsem pouhý vaišja.”

Al así ordenárselo la Suprema Personalidad de Dios, todos los muchachos fueron a donde estaban los brāhmaṇas y empezaron a pedir alguna caridad. Ellos se les acercaron con las manos juntas y se postraron en el piso para ofrecer respeto. «¡Oh, dioses terrenales!, tengan la bondad de oírnos, pues nos lo ordenaron el Señor Kṛṣṇa y Balarāma. Esperamos que ustedes los conozcan muy bien a los dos, y les deseamos a todos ustedes toda la buena fortuna. Kṛṣṇa y Balarāma están cuidando las vacas muy cerca de aquí, y nosotros los hemos acompañado. Hemos venido a pedirles a ustedes algo de comida. Ustedes son todos brāhmaṇas y conocedores de los principios religiosos, y si piensan que deben darnos caridad, entonces dennos un poco de comida y todos nosotros comeremos junto con Kṛṣṇa y Balarāma. Ustedes son los más respetables brāhmaṇas de la sociedad humana, y se espera que conozcan todos los principios de los procedimientos religiosos».

S tímto pokynem od Nejvyšší Osobnosti Božství se všichni chlapci vydali za bráhmany a požádali je o milodar. Přistoupili k nim se sepjatýma rukama a padli na zem na projev úcty. “Ó pozemští bohové, vyslyšte nás laskavě, neboť nás posílá Pán Krišna a Balaráma. Doufáme, že je oba dobře znáte, a přejeme vám veškerou přízeň osudu. Krišna s Balarámou nedaleko pasou krávy a my Je doprovázíme. Přišli jsme, abychom vás požádali o trochu jídla. Všichni jste bráhmanové, znalci náboženských zásad, a pokud si myslíte, že byste nás měli něčím obdarovat, tak nám dejte něco k jídlu a my to sníme společně s Krišnou a Balarámou. Jako příslušníci bráhmanské třídy jste v lidské společnosti velice uznávaní a měli byste znát všechny zásady náboženského jednání.”

A pesar de que ellos eran niños de aldea y no se esperaba que estuvieran versados en todos los principios védicos de los rituales religiosos, insinuaron que, debido a su asociación con Kṛṣṇa y Balarāma, ellos conocían todos esos principios. Cuando la Suprema Personalidad de Dios, Kṛṣṇa y Balarāma, pidieron comida, los niños inmediatamente se la dieron sin vacilación, porque se afirma en el Bhagavad-gītā que uno debe ejecutar yajña (sacrificios) solamente para la satisfacción de Viṣṇu.

Ačkoliv se od těchto vesnických hochů neočekávalo, že budou znát védská pravidla náboženských obřadů, naznačili, že je všechna znali, díky tomu, že se sdružovali s Krišnou a Balarámou. Tím, že bráhmany oslovili jako “znalce náboženských zásad”, vyjádřili názor, že když Nejvyšší Osobnost Božství, Krišna a Balaráma, žádají o jídlo, měli by Jim bez váhání něco dát, protože — jak uvádí Bhagavad-gītā — člověk má provádět yajñu (oběť) jen pro uspokojení Višnua.

Los niños continuaron: «El Señor Viṣṇu en la forma de Kṛṣṇa y Balarāma está parado esperando, y ustedes deberían entregar inmediatamente cualquier comida que tengan en su despensa». Ellos también les explicaron a los brāhmaṇas cómo deben aceptarse los alimentos. Generalmente, los vaiṣṇavas, o los devotos puros del Señor, no participan en ejecuciones de sacrificios ordinarias. Pero ellos conocen muy bien las ceremonias llamadas dīkṣā, paśu-saṁsthā y sautrāmaṇi. Está permitido aceptar el alimento después del procedimiento de dīkṣā y antes de la ceremonia del sacrificio animal y del sautrāmaṇi, o ceremonia en la cual también se ofrecen licores. Los niños dijeron: «Nosotros podemos tomar su comida en el presente estado de su ceremonia, porque ahora no estaría prohibido. Así que, pueden entregarnos la comida».

Chlapci pokračovali: “Pán Višnu v podobě Krišny a Balarámy čeká a měli byste okamžitě poslat jídlo, které ve svých zásobách najdete.” Vysvětlili také bráhmanům, kdy se má jídlo přijímat, a kdy ne. Vaišnavové, čistí oddaní Pána, se obvykle nepodílejí na obyčejných obětních obřadech, přesto však dobře znají obřady zvané dīkṣā, paśu-saṁsthā a sautrāmaṇi. Je povoleno jíst po obřadu zvaném dīkṣā a před obětí zvířat nebo obřadem sautrāmaṇi, při kterém se také obětuje alkohol. Chlapci řekli: “Váš obřad je v takovém stádiu, kdy od vás můžeme jídlo přijmout, kdy to není zakázané. Mohli byste nám tedy něco dát.”

Aunque los compañeros del Señor Kṛṣṇa y Balarāma eran pastorcillos de vacas sencillos, estaban en la posición de darle órdenes aun a la clase elevada de los brāhmaṇas, ocupados en los rituales védicos de sacrificios. Pero los smārta-brāhmaṇas, quienes solamente pensaban en sacrificios, no pudieron comprender las órdenes de los trascendentales devotos del Señor. Ellos no pudieron ni siquiera apreciar la solicitud de limosna del Señor Supremo, Kṛṣṇa y Balarāma. Aunque ellos oyeron todos los argumentos a favor de Kṛṣṇa y Balarāma, a ellos no les importaba nada de eso, y rehusaron hablar con los niños. A pesar de ser sumamente elevados en el conocimiento de los rituales de los sacrificios védicos, tales brāhmaṇas no devotos, aunque se creen sumamente elevados, son personas ignorantes y tontas. Debido a que no conocen el propósito de los Vedas tal como se explica en el Bhagavad-gītā —comprender a Kṛṣṇa— todas sus actividades son inútiles. A pesar de su avance en el conocimiento védico y en los rituales, ellos no comprenden a Kṛṣṇa; por consiguiente, su conocimientos de los Vedas es superficial. El Señor Caitanya, por lo tanto, dio Su valiosa opinión de que una persona no tiene que haber nacido en una familia brāhmaṇa; si ella conoce a Kṛṣṇa, o a la ciencia de la conciencia de Kṛṣṇa, es más que un brāhmaṇa y es perfectamente apta para convertirse en un maestro espiritual.

I když byli společníci Pána Krišny a Balarámy prostí pasáčkové krav, byli na úrovni, kdy mohli dávat příkazy dokonce i váženým bráhmanům pohrouženým do védských obětních rituálů. Avšak tito smārta-brāhmaṇové, kteří se zajímali pouze o obřady, nerozuměli příkazu transcendentálních oddaných Pána. Nedokázali ani ocenit prosby Nejvyššího Pána, Krišny a Balarámy. I když slyšeli všechny argumenty, pronesené ve jménu Krišny a Balarámy, nebrali je vážně a odmítli s hochy mluvit. Navzdory svým hlubokým znalostem ohledně védských obětních obřadů jsou všichni takoví neoddaní bráhmanové nevědomí a hloupí lidé, přestože se považují za velmi pokročilé. Všechny jejich činnosti jsou dětinské, protože neznají účel Véd, kterým je poznat Krišnu, jak je vysvětleno v Bhagavad-gītě. Navzdory své pokročilosti ve védském poznání a obřadech nechápou Krišnu; proto je jejich poznání Véd k ničemu. Z toho důvodu Pán Čaitanja poskytl svůj cenný názor, že není zapotřebí, aby se člověk narodil v bráhmanské rodině; pokud zná Krišnu či vědu o vědomí Krišny, je více než bráhmana a je plně způsobilý stát se duchovním učitelem.

Existen varios detalles que deben observarse en la ejecución de sacrificios, y se les conoce colectivamente como deśa. Estos son los siguientes: kāla, significa el tiempo; pṛthag-dravya, los diferentes enseres detallados; mantra, himnos; tantra, evidencias de las Escrituras; agni, fuego; ṛtvij, ejecutantes eruditos de sacrificios; devatā, los semidioses; yajamāna, el ejecutante de los sacrificios; kratu, el sacrificio en sí mismo; y dharma, los procedimientos. Todos estos son para satisfacer a Kṛṣṇa. Está confirmado que Él es el verdadero disfrutador de todos los sacrificios, debido a que es directamente la Suprema Personalidad de Dios y la Suprema Verdad Absoluta; que está más allá de la concepción y de la especulación de los sentidos materiales. Él está presente tal como un niño humano ordinario, pero a las personas que se identifican con este cuerpo, les resulta muy difícil comprenderlo a Él. Los brāhmaṇas estaban muy interesados en las comodidades de este cuerpo material, y en la elevación a las residencias planetarias superiores, llamadas svarga-vāsa. Así, ellos fueron completamente incapaces de comprender la posición de Kṛṣṇa.

Při vykonávání oběti je nutné brát ohled na různé podrobnosti, jako je deśa (místo), kāla (čas), pṛthag-dravya (různé obětní předměty), mantra (hymny), tantra (pokyny písem), agni (oheň), ṛtvik (učení vykonavatelé oběti), devatā (polobozi), yajamāna (pořadatel oběti), kratu (samotná oběť) a dharma (její postupy). Všechny tyto faktory jsou určené k tomu, aby uspokojovaly Krišnu. V Bhagavad-gītě je potvrzeno, že On je ten, kdo si ve skutečnosti užívá všech obětí, protože je přímo Nejvyšší Osobnost Božství a Svrchovaná Absolutní Pravda, přesahující představy a spekulace hmotných smyslů. Je přítomný jako obyčejný lidský chlapec, avšak lidé, kteří se ztotožňují s tělem, Ho stěží pochopí. Naši bráhmanové se velice zajímali o pohodlí svých hmotných těl a dosažení sídel na vyšších planetách, zvaných svarga-vāsa; proto byli naprosto neschopní porozumět Krišnovu postavení.

Cuando los niños vieron que los brāhmaṇas no les hablaban, se desilusionaron mucho. Ellos regresaron entonces a donde estaban el Señor Kṛṣṇa y Balarāma y les explicaron todo lo que había sucedido. Después de oír sus afirmaciones, la Suprema Personalidad empezó a sonreír. Él les dijo que no deberían lamentarse por haber sido rechazados por los brāhmaṇas, debido a que así sucede cuando se mendiga. Él los convenció de que mientras uno se ocupa en recolectar o en mendigar, no debe pensar que tendrá éxito en todas partes. Puede que se fracase en algunos sitios, pero eso no debe ser causa de una desilusión. El Señor Kṛṣṇa les pidió entonces a todos los niños que fueran de nuevo, pero esta vez se dirigieran a las esposas de esos brāhmaṇas dedicados a los sacrificios. Él también les informó que estas esposas eran grandes devotas. «Ellas siempre están absortas pensando en Nosotros. Vayan allá y pídanles algo de comida en Mi nombre y en el nombre de Balarāma, y estoy seguro de que ellas les darán tanta comida como deseen».

Chlapci byli velice zklamaní, když viděli, že se s nimi bráhmanové nechtějí vůbec bavit a neřeknou jim ani ano nebo ne. Vrátili se k Pánu Krišnovi a Balarámovi a pověděli Jim, co se stalo. Nejvyšší Pán, Osobnost Božství, je poslouchal a usmíval se. Řekl jim, aby se nermoutili nad tím, že je bráhmanové odmítli, protože to se může stát každému, kdo žebrá. Přesvědčil je, že když někdo pořádá sbírku nebo žebrá, neměl by si myslet, že všude uspěje. Může se stát, že na některých místech nepořídí, ale z toho by neměl být nešťastný. Potom Pán Krišna vyzval chlapce, aby to zkusili znovu, ale tentokrát u manželek obětujících bráhmanů. Poučil je, že tyto ženy byly velké oddané. “Jsou stále pohroužené v myšlenkách na Nás. Jděte tam a požádejte je o trochu jídla Mým a Balarámovým jménem a jsem si jistý, že vám dají tolik jídla, kolik si budete přát.”

Llevando a cabo la orden de Kṛṣṇa, los niños inmediatamente fueron a donde se hallaban las esposas de los brāhmaṇas. Ellos encontraron a las esposas sentadas dentro de su casa. Estaban muy hermosamente adornadas con ornamentos. Después de ofrecerles a ellas toda clase de reverencias respetuosas, los niños dijeron: «Queridas madres, por favor acepten nuestras humildes reverencias y oigan nuestra afirmación. Permítannos informales que el Señor Kṛṣṇa y Balarāma están muy cerca. Ellos han venido aquí con las vacas, y ustedes pueden saber también que hemos venido aquí bajo Sus instrucciones. Todos nosotros tenemos mucha hambre; por consiguiente, hemos venido por un poco de comida. Por favor, dennos algo de comer para Kṛṣṇa, Balarāma, y para nosotros mismos».

Poslušni Krišnova nařízení se chlapci okamžitě vydali za manželkami bráhmanů. Našli je sedět uvnitř domu bráhmanů, krásně ozdobené různými šperky. Uctivě se jim poklonili a řekli: “Milé matky, přijměte prosím naše uctivé poklony a vyslyšte nás. Rádi bychom vám sdělili, že Pán Krišna a Balaráma jsou nablízku. Přišli sem s kravami a vězte, že jdeme za vámi na Jejich pokyn. Všichni máme velký hlad, a proto vás přicházíme požádat o trochu jídla. Prosíme vás, dejte nám něco k snědku pro Krišnu, Balarámu a pro nás.”

Inmediatamente al oír esto, las esposas de los brāhmaṇas se pusieron muy preocupadas por Kṛṣṇa y Balarāma. Estas reacciones eran espontáneas. A ellas no se les tenía que convencer de la importancia de Kṛṣṇa y Balarāma; tan pronto como oyeron Sus nombres, se pusieron muy ansiosas por verlos. Siendo avanzadas por pensar constantemente en Kṛṣṇa, ellas ejecutaban la forma más elevada de meditación mística. Entonces, todas las esposas se ocuparon muy diligentemente de llenar las diferentes ollas con comidas agradables. Debido a la ejecución del sacrificio, las diversas comidas eran todas muy apetitosas. Después de haber recogido un festín, ellas se prepararon para ir a donde se encontraba Kṛṣṇa, su objeto más adorable, de la misma manera en que las aguas del río fluyen hacia el mar.

Jakmile to ženy bráhmanů uslyšely, hned po Krišnovi a Balarámovi zatoužily. Jejich chování bylo spontánní. Nikdo je nemusel přesvědčovat, jak jsou Krišna a Balaráma důležití; jakmile jen uslyšely Jejich jména, ihned se s Nimi chtěly setkat. Díky neustálému myšlení na Krišnu byly velice pokročilé, a tak prováděly nejvyšší způsob mystické meditace. Bezodkladně začaly plnit různé nádoby lahodnými jídly, která získala svou chuť prováděním oběti. Když měly hostinu hotovou, připravily se jít za svým nejmilovanějším Krišnou, stejně jako řeky plynou do moře.

Por un largo tiempo, las esposas habían estado ansiosas de ver a Kṛṣṇa. Sin embargo, cuando ellas se preparaban para salir de la casa a verlo a Él, sus esposos, padres, hijos y parientes les pidieron que no fueran. Pero las esposas no les obedecieron. Cuando un devoto es llamado por la atracción que siente por Kṛṣṇa, no le importan las ataduras corporales. Las mujeres entraron en el bosque de Vṛndāvana que estaba sobre la ribera del Yamunā, la cual reverdecía con vegetación y viñas y flores recién crecidas. Dentro de aquel bosque, ellas vieron a Kṛṣṇa y a Balarāma ocupados en cuidar las vacas, junto con Sus muy afectuosos amiguitos.

Již dlouho toužily spatřit Krišnu, ale když se chystaly odejít z domu, jejich manželé, otcové, synové a příbuzní je žádali, aby nechodily. Ženy je však neposlechly. Když je oddaný přitahován ke Krišnovi, nestará se o tělesné svazky. Ženy vešly do vrindávanského lesa, který se zelenal na břehu Jamuny, plný čerstvě vyrostlých popínavých rostlin a květů. V lese spatřily Krišnu a Balarámu, jak společně se svými milujícími přáteli pasou krávy.

Las esposas de los brāhmaṇas vieron a Kṛṣṇa ponerse un atuendo brillante como el oro. Él llevaba una bella guirnalda de flores del bosque y una pluma de pavo real en Su cabeza. También estaba pintado con los minerales que se encontraban en Vṛndāvana, y se veía tal como un actor bailarín en el escenario de un teatro. Ellas lo vieron apoyando una mano en el hombro de Su amigo, y en Su otra mano sostenía una flor de loto. Sus orejas estaban decoradas con lirios, llevaba marcas de tilaka, y sonreía encantadoramente. Con sus propios ojos, las esposas de los brāhmaṇas vieron a la Suprema Personalidad de Dios, de quien tanto habían oído hablar, quien les era tan querido, y en quien sus mentes siempre estaban absortas. Ahora, ellas lo veían frente a frente, cara a cara, y Kṛṣṇa entró en sus corazones a través de sus ojos.

Ženy bráhmanů viděly Krišnu s černavou barvou pleti, v šatech, které se třpytily jako zlato. Kolem krku měl pěknou girlandu z lesních květů a ve vlasech zastrčené paví pero. Byl také nalíčen hlinkami, které se ve Vrindávanu daly najít, a vypadal jako herec tančící na jevišti. Viděly Ho, jak se jednou rukou opírá o rameno přítele a ve druhé drží lotosový květ. Uši měl ozdobené liliemi, tělo označené tilakem a půvabně se usmíval. Tak manželky bráhmanů na vlastní oči spatřily Nejvyššího Pána, Osobnost Božství, o kterém toho tolik slyšely, kterého tolik milovaly a o kterém neustále rozjímaly. Nyní Ho mohly vidět tváří v tvář a Krišna vstoupil jejich očima do jejich srdcí.

Ellas empezaron a abrazar a Kṛṣṇa a sus anchas, y la angustia de la separación se mitigó inmediatamente. Ellas eran iguales a grandes sabios que, por su avance en el conocimiento, se fusionan en la existencia del Supremo. Como la Superalma que vive en el corazón de todos, el Señor Kṛṣṇa podía comprender lo que había en sus mentes, ellas habían ido a Él a pesar de todas las protestas de sus parientes, padres, esposos, hermanos, y a pesar de todos sus deberes hogareños. Ellas fueron simplemente a verlo a Él, quien era su vida y su alma. En verdad, estaban siguiendo las instrucciones que da Kṛṣṇa en el Bhagavad-gītā: uno debe entregarse a Él, abandonando toda variedad de ocupaciones obligatorias y religiosas. Las esposas de los brāhmaṇas realmente llevaron a cabo la instrucción del Bhagavad-gītā en su totalidad. Por consiguiente, Él empezó a hablar con ellas, sonriendo muy espléndidamente. Se debe notar a este respecto que, cuando Kṛṣṇa entró en el corazón de las esposas, y cuando ellas lo abrazaron a Él y sintieron la dicha trascendental de fundirse con Él, el Supremo Señor Kṛṣṇa no perdió Su identidad, ni tampoco la perdieron las esposas individuales. Tanto la individualidad del Señor como la de las esposas permanecieron, pero aun así ellas sintieron unidad de existencia. Cuando un amante se entrega a su amado sin ningún vestigio de consideración personal, a eso se le llama unidad. El Señor Caitanya nos ha enseñado este sentimiento de unidad en Su Śikṣāṣṭaka: Kṛṣṇa puede actuar libremente, haciendo lo que le guste, pero el devoto debe permanecer siempre en unidad, es decir, de acuerdo con Sus deseos. Esta unidad la exhibieron las esposas de los brāhmaṇas en su amor por Kṛṣṇa.

Ve svých srdcích Ho začaly objímat k plnému uspokojení, a tíseň z odloučení se okamžitě zmírnila. Byly jako velcí mudrci, kteří díky svému pokročilému poznání splývají s Nejvyšším. Pán Krišna jako Nadduše žijící v srdcích všech znal jejich myšlenky; přišly za Ním navzdory protestům svých příbuzných, otců, manželů a bratrů a nedbaly na své domácí povinnosti. Přišly, jen aby viděly Jeho, který pro ně byl vším. Přesně se řídily Krišnovým pokynem v Bhagavad-gītě: člověk se má vzdát všech pracovních a náboženských povinností a odevzdat se Jemu. Proto je se širokým úsměvem oslovil. V této souvislosti stojí za povšimnutí, že když Krišna vstoupil do srdcí žen a když Ho dosytosti objímaly a cítily transcendentální blaženost ze spojení s Ním, ani Nejvyšší Pán Krišna, ani jednotlivé ženy neztratili svoji totožnost. Individualita Pána i žen zůstala zachována, ale přesto cítili sjednocení své existence. Když se milenka odevzdá svému milenci bez ohledu na své vlastní zájmy, nazývá se to sjednocení. Pán Čaitanja nás učil o tomto pocitu sjednocení ve své Śikṣāṣṭace: Krišna může jednat svobodně a dělat, co se Mu zlíbí, ale oddaný má být vždy sjednocen s Jeho touhami, má s nimi vždy souhlasit. Tuto jednotu projevily svou láskou ke Krišnovi manželky bráhmanů.

Kṛṣṇa les dio la bienvenida a ellas con las siguientes palabras: «Mis queridas esposas de los brāhmaṇas, ustedes son muy afortunadas, y les doy la bienvenida. Por favor, permítanme saber qué puedo hacer Yo por ustedes. Su venida aquí, desatendiendo todas las restricciones e impedimentos de parientes, padres, hermanos y esposos, para verme a Mí, es completamente apropiada. Aquel que hace esto, realmente conoce lo que es mejor para él, debido a que el hecho de prestarme servicio trascendental y amoroso a Mí, sin motivo ni restricción, es realmente propicio para las entidades vivientes».

Krišna je uvítal následujícími slovy: “Moje milé ženy bráhmanů, jste požehnané, a Já vás tady vítám. Řekněte Mi prosím, co pro vás mohu udělat. To, že jste sem přišly, abyste se se Mnou setkaly, a přitom jste nedbaly na omezení a zábrany od svých příbuzných, otců, bratrů a manželů, je úplně v pořádku. Kdo takto jedná, ví, co je v jeho pravém zájmu, protože transcendentální láskyplná služba Mně, bez motivace či zábran, je pro živé bytosti skutečně příznivá.”

El Señor Kṛṣṇa confirma aquí que el más elevado estado de perfección del alma condicionada es el de entregarse a Él. Uno debe abandonar todas las demás responsabilidades. Esta entrega completa a la Suprema Personalidad de Dios es el sendero más propicio para el alma condicionada, debido a que el Señor Supremo es el objetivo supremo del amor. En fin de cuentas, todo el mundo ama a Kṛṣṇa, pero la iluminación se logra de acuerdo con el avance del conocimiento. Uno llega a la comprensión de que su yo es el alma espiritual, y de que el alma espiritual no es más que una parte integral del Señor Supremo; por consiguiente, el Señor Supremo es la meta última del amor, y, por lo tanto, uno debería entregarse a Él. Esta entrega se considera propicia para el alma condicionada. Nuestra vida, propiedad, hogar, esposa, hijos, casa, país, sociedad y todos los enseres que nos son tan queridos, son expansiones de la Suprema Personalidad de Dios. Él es el objeto central del amor, debido a que Él nos da toda bienaventuranza, expandiéndose de tantas maneras de acuerdo con nuestras diferentes situaciones, a saber, corporales, mentales o espirituales.

Pán Krišna zde potvrzuje, že nejvyšší úrovně dokonalosti může podmíněná duše dosáhnout tím, že se Mu odevzdá. Musí zanechat všech jiných povinností. Úplné odevzdání se Nejvyšší Osobnosti Božství je pro podmíněnou duši nejpříznivější cesta, protože Nejvyšší Pán je nejvyšší cíl lásky. Každý miluje své vlastní já podle toho, jak rozvinuté má poznání. Když nakonec dojde k pochopení, že jeho vlastní já je duše a že duše není nic jiného než nedílná část Nejvyššího Pána, uzná Nejvyššího Pána za konečný cíl lásky a potom se Mu odevzdá. Takové odevzdání se je pro podmíněnou duši příznivé. Náš život, majetek, domov, manželka, děti, dům, vlast, společnost a všechno ostatní, co je nám tak drahé, jsou expanze Nejvyššího Pána, Osobnosti Božství. On je hlavním cílem lásky, protože nám poskytuje veškerou blaženost tím, že se expanduje mnoha různými způsoby podle naší tělesné, mentální a duchovní situace.

«Mis queridas esposas de los brāhmaṇas —dijo Kṛṣṇa— ahora pueden regresar a sus hogares. Ocúpense en actividades de sacrificio, en el servicio de sus esposos y en los asuntos domésticos, para que sus esposos estén complacidos con ustedes, y así el sacrifico que han empezado sea ejecutado apropiadamente. Después de todo, sus esposos son jefes de familia, y sin su ayuda, ¿cómo pueden ellos ejecutar sus deberes prescritos?».

“Moje milé ženy bráhmanů,” řekl Krišna, “nyní se můžete vrátit domů. Věnujte se obětním činnostem, službě svým manželům a domácím povinnostem, aby s vámi byli vaši mužové spokojeni a mohli úspěšně dokončit oběť, kterou započali. Jsou to koneckonců hospodáři, a jak by mohli vykonávat své předepsané povinnosti bez vaší pomoci?”

Las esposas de los brāhmaṇas respondieron: «Querido Señor, este tipo de instrucción no es propia de Ti. Tu eterna promesa es que siempre proteges a Tus devotos, y ahora Tú debes cumplir esa promesa. Cualquiera que viene y se entrega a Ti, nunca regresa a la vida condicionada de la existencia material. Esperamos que ahora cumplas Tu promesa. Nos hemos entregado a Tus pies de loto, los cuales están cubiertos por hojas de tulasī, así que no tenemos ningún deseo de regresar a la compañía de nuestros supuestos parientes, amigos y sociedad y abandonar el refugio de Tus pies de loto. Y, ¿qué haremos regresando a nuestros hogares? Nuestros esposos, hermanos, padres, hijos, madres y amigos no esperan vernos, debido a que ya los hemos dejado a todos. Por consiguiente, no tenemos ningún refugio al cual regresar. Así que, por favor, no nos pidas que regresemos a nuestro hogar, mas bien haz de manera que nos quedemos bajo Tus pies de loto y podamos vivir eternamente bajo Tu protección».

Manželky bráhmanů odpověděly: “Milý Pane, takový pokyn se k Tobě nehodí. Dal jsi věčný slib, že budeš vždy chránit své oddané, a nyní ho musíš splnit. Když se Ti kdokoliv odevzdá, nikdy se nevrátí do podmíněného života v podobě hmotné existence. Očekáváme, že nyní splníš tento slib. Odevzdaly jsme se Tvým lotosovým nohám, které jsou pokryté lístky tulasí, a již nechceme opustit toto útočiště a jít zpátky do společnosti našich takzvaných příbuzných, přátel a bližních. A co bychom měly dělat, až se vrátíme domů? Naši manželé, bratři, otci, synové, matky a přátelé nás už doma nepřijmou, protože jsme je všechny opustily. Nemáme kam se vrátit. Proto Tě prosíme, nechtěj po nás, abychom se vrátily domů, ale dovol nám zůstat u Tvých lotosových nohou, kde můžeme žít věčně pod Tvou ochranou.”

La Suprema Personalidad de Dios respondió: «Mis queridas esposas, estén seguras de que sus esposos no las van a rechazar a su regreso, ni sus hermanos, hijos ni padres van a rehusar aceptarlas. Debido a que ustedes son Mis devotas puras, no solamente sus parientes, sino que también la gente en general, así como también los semidioses, estarán satisfechos con ustedes». Kṛṣṇa está situado como la Superalma en el corazón de todos. Así que, si alguien se convierte en devoto puro del Señor Kṛṣṇa, inmediatamente se vuelve agradable a todo el mundo. El devoto puro del Señor Kṛṣṇa nunca es enemigo de nadie. Una persona cuerda no puede ser enemiga de un devoto puro. «El amor trascendental por Mí no depende de las relaciones corporales —añadió Kṛṣṇa— pero cualquiera cuya mente está siempre absorta en Mí, sin duda vendrá muy pronto a Mí para tener Mi compañía eterna».

Nejvyšší Pán, Osobnost Božství, odpověděl: “Moje milé ženy bráhmanů, buďte si jisté, že na vás vaši manželé nezanevřou, až se vrátíte, a vaši bratři, synové a otcové vás také neodmítnou. Nejen vaši příbuzní, ale rovněž ostatní lidé i polobozi s vámi budou spokojeni, protože jste Mými čistými oddanými.” Krišna je Nadduše v srdcích všech a ten, kdo se stane čistým oddaným Pána Krišny, bude okamžitě pro všechny zdrojem potěšení. Čistý oddaný Pána se nikdy nechová vůči nikomu nepřátelsky a žádný duševně zdravý člověk nemůže být nepřítelem čistého oddaného. “Transcendentální láska ke Mně nezávisí na tělesném styku,” řekl Krišna dále, “ale ten, jehož mysl je neustále pohroužena ve Mně, ke Mně zaručeně velice brzy přijde, aby zůstal navěky v Mojí společnosti.”

Después de haber recibido instrucciones de la Suprema Personalidad de Dios, todas las esposas regresaron de nuevo a los hogares y a sus respectivos esposos. Complacidos de ver a sus esposas de regreso al hogar, los brāhmaṇas ejecutaron los sacrificios sentándose juntos, tal como se prescribe en los śāstras. De acuerdo con los principios védicos, los rituales religiosos deben ejecutarlos el esposo y la esposa juntos. Cuando las esposas de los brāhmaṇas regresaron, el sacrificio se hizo debida y esmeradamente. Una de las esposas de los brāhmaṇas, sin embargo, a quien le impidieron a la fuerza ir a ver a Kṛṣṇa, empezó a recordarlo conforme a las características corporales de Él que le habían descrito. Estando completamente absorta pensando en Él, abandonó su cuerpo material condicionado por las leyes de la naturaleza.

Po vyslechnutí pokynů od Nejvyšší Osobnosti Božství se všechny ženy vrátily domů k manželům. Bráhmanové byli rádi, že vidí své ženy zase zpátky doma, usedli s nimi a vykonali oběti předepsané v śāstrách. Podle védských zásad musí manželé provádět náboženské obřady spolu. Když se manželky bráhmanů vrátily, oběť byla náležitě dokončena. Avšak jedna z bráhmanských žen, které bylo násilím zabráněno, aby odešla za Krišnou, na Něho začala myslet, když slyšela o Jeho tělesných rysech, a úplně pohroužená do myšlenek na Krišnu opustila své hmotné tělo, podléhající přírodním zákonům.

Śrī Govinda, la eternamente jovial Personalidad de Dios, reveló Sus pasatiempos trascendentales, apareciendo tal como un ser humano ordinario, y disfrutó la comida ofrecida por las esposas de los brāhmaṇas. De esa manera, Él atrajo a las personas comunes al cultivo de conciencia de Kṛṣṇa. Él atrajo hacia Sus palabras y Su belleza, a todas las vacas, pastorcillos y doncellas de Vṛndāvana.

Když manželky bráhmanů odešly, Šrí Góvinda a Jeho přátelé pasáčkové si pochutnali na jídle, které jim donesly. Věčně veselý Pán, Osobnost Božství, prováděl své transcendentální zábavy jako normální lidská bytost, aby obyčejné lidi přilákal k vědomí Krišny. Svými slovy a krásou přitahoval všechny krávy, pasáčky a dívky ve Vrindávanu a všichni společně se těšili z Jeho zábav.

Después de que sus esposas regresaron de ver a Kṛṣṇa, los brāhmaṇas ocupados en la ejecución de sacrificios comenzaron a lamentar sus actividades pecaminosas al negarle la comida a la Suprema Personalidad de Dios. Ellos finalmente pudieron comprender su error. Ocupados en la ejecución de rituales védicos, habían desatendido a la Suprema Personalidad de Dios, quien había aparecido tal como un ser humano ordinario y había pedido algo de comida. Ellos empezaron a condenarse a sí mismos después de ver la fe y la devoción de sus esposas. Ellos lamentaron mucho que, a pesar de que sus esposas estaban elevadas a la plataforma de servicio devocional puro, ellos mismos no podían comprender ni siquiera un poquito sobre cómo amar y ofrecer amoroso servicio trascendental al Alma Suprema. Ellos empezaron a hablar entre sí de la siguiente manera: «¡Al diablo con nuestro nacimiento como brāhmaṇas! ¡Al diablo con nuestro aprendizaje de todas las Escrituras védicas! ¡Al diablo con nuestra ejecución de grandes sacrificios y observancia de todas las reglas y regulaciones! ¡Al diablo con nuestra familia! ¡Al diablo con nuestro servicio experto de ejecutar rituales siguiendo exactamente la descripción de las Escrituras! ¡Al diablo con todo eso, porque no hemos desarrollado el amoroso servicio trascendental para la Suprema Personalidad de Dios, quien está más allá de la especulación de la mente, del cuerpo y de los sentidos!».

Poté, co se ženy vrátily od Krišny, začali bráhmanové pohroužení do vykonávání obětí litovat svého hříšného počínání, že odmítli dát jídlo Nejvyšší Osobnosti Božství. Konečně pochopili, že udělali chybu; zatímco se věnovali provádění védských obřadů, zanedbali Nejvyššího Pána, Osobnost Božství, který se jevil jako obyčejná lidská bytost a žádal o trochu jídla. Jakmile poznali víru a oddanost svých manželek, začali se zatracovat. Nesmírně litovali, že zatímco jejich ženy dosáhly úrovně čisté oddané služby, oni sami nebyli schopni pochopit ani z nepatrné části, jak milovat Nejvyšší Duši a jak poskytovat transcendentální láskyplnou službu Pánu. Začali mezi sebou rozmlouvat: “Budiž proklet náš bráhmanský původ! K čertu s naším studiem védských textů! K čertu s naším vykonáváním velkých obětí a dodržováním všech usměrňujících pravidel! Ať jsou proklety naše rodiny! Budiž prokleta naše bezchybná služba, vykonávání rituálů přesně podle popisů písem! K čertu s tím vším, protože jsme nevyvinuli transcendentální láskyplnou službu Nejvyššímu Pánu, Osobnosti Božství, který je mimo dosah spekulace mysli, těla a smyslů.”

Los brāhmaṇas eruditos, expertos en la ejecución de rituales védicos, estaban lamentándose debidamente, porque sin desarrollar conciencia de Kṛṣṇa, toda ejecución de deberes religiosos es simplemente una pérdida de tiempo y de energía. Ellos continuaron hablando entre sí: «La energía externa de Kṛṣṇa es tan fuerte, que puede crear la ilusión que supere al yogī místico más grande. A pesar de que somos brāhmaṇas expertos, considerados los maestros de todas las demás secciones de la sociedad humana, también hemos sido engañados por la energía externa. Nada más vean cuán afortunadas son estas mujeres que tan devotamente han dedicado sus vidas a la Suprema Personalidad de Dios, Kṛṣṇa. Ellas pudieron abandonar fácilmente su relación familiar, lo cual es tan difícil de hacer. La vida familiar es igual que un pozo oscuro, que lleva a la continuación de los sufrimientos materiales».
Las mujeres en general, siendo muy simples de corazón, pueden adoptar fácilmente el proceso de conciencia de Kṛṣṇa, y cuando ellas desarrollan amor por Kṛṣṇa, pueden fácilmente obtener la liberación de las garras de māyā, la cual es muy difícil de superar, aun para supuestos hombres inteligentes y eruditos. 

Učení bráhmanové, mistři v provádění védských rituálních obřadů, patřičně litovali svého jednání, protože veškeré vykonávání náboženských povinností je jen ztráta času a energie, nevede-li k rozvinutí vědomí Krišny. Rozmlouvali mezi sebou dále: “Vnější energie Krišny je tak silná, že může vytvořit iluzi, která přemůže i největšího mystického jógího. I když my, zkušení bráhmanové, jsme považováni za učitele všech ostatních tříd lidské společnosti, i my jsme byli zmateni vnější energií. Jen se podívejte, jak požehnané jsou tyto ženy! Tak oddaně zasvětily své životy Nejvyšší Osobnosti Božství, Krišnovi, že snadno dokázaly to, co je obyčejně tak těžké — vzdaly se rodinných svazků, které jsou jako temná studna určená k pokračování hmotného utrpení.” Ženy obvykle přijmou vědomí Krišny snadno, neboť jsou od srdce prosté, a když vyvinou lásku ke Krišnovi, lehce se vysvobodí ze spárů māyi, což je těžké i pro takzvané inteligentní a učené muže.

 De acuerdo con los mandatos védicos, a las mujeres no se les permite someterse a los procesos purificatorios de iniciación con el cordón sagrado, ni se les permite vivir como brahmacāriṇīs en el āśrama del maestro espiritual; ni se les recomienda someterse al estricto procedimiento disciplinario; ni son muy expertas en discutir filosofía ni autorrealización. Y por naturaleza, no son muy puras; ni están muy apegadas a las actividades propicias. «Pero, ¡cuán maravilloso es que ellas han desarrollado amor trascendental por Kṛṣṇa, el Señor de todos los yogīs místicos!, —exclamaron los brāhmaṇas—. Ellas nos han sobrepasado a todos nosotros en la fe firme y en la devoción hacia Kṛṣṇa. Estando demasiado apegados al modo de vida materialista, a pesar de que se nos considera los maestros de todos los procesos purificatorios, realmente no sabíamos cuál era la meta. Aun a pesar de que los pastorcillos de vacas nos hicieron recordar a Kṛṣṇa y Balarāma, nosotros hicimos caso omiso de Ellos. Creemos ahora que el hecho de que la Suprema Personalidad de Dios enviara a Sus amigos a mendigarnos comida a nosotros, fue simplemente un truco de misericordia que Él nos hizo; de no ser por eso, Él no tenía ninguna necesidad de mandarlos. Él pudo haber satisfecho Su hambre ahí, en ese mismo momento, simplemente deseándolo».

Bráhmanové pokračovali: “Podle védských příkazů není ženám dovoleno, aby podstoupily očistný proces zasvěcení, při kterém se předává posvátná šňůra, ani nemohou žít jako brahmačáriní v ášramu duchovního učitele. Rovněž se pro ně nedoporučují přísné disciplinární praktiky a nejsou také příliš zdatné ve filosofických diskusích o seberealizaci. Od přírody nejsou příliš čisté a netíhnou ani k příznivým činnostem. Jak úžasné tedy je, že tyto ženy vyvinuly transcendentální lásku ke Krišnovi, Pánu všech mystických jógích! Překonaly nás v pevné víře a oddanosti Krišnovi. Ačkoliv jsme považováni za mistry všech očistných procesů, nevěděli jsme, co je jejich skutečným cílem, protože jsme příliš připoutaní k materialistickému způsobu života. I když nás pasáčkové upomínali na Krišnu a Balarámu, nedbali jsme na Ně. Teď si myslíme, že když za námi Nejvyšší Pán poslal své přátele žebrat o jídlo, byl to jenom Jeho trik, kterým nám projevil svou milost. V podstatě je vůbec nemusel posílat. Mohl ukojit jejich hlad hned na místě svým pouhým přáním.”

Si alguien niega la autosuficiencia de Kṛṣṇa al oír que Él cuidaba las vacas como medio de vida, o si alguien duda del hecho de que Él no necesita comida, pensando que realmente tenía hambre, entonces debe comprender que la diosa de la fortuna está siempre ocupada en Su servicio. De esa manera, la diosa puede romper su imperfecto hábito de estar inquieta. En las Escrituras védicas como la Brahma-saṁhitā, se afirma que a Kṛṣṇa le sirven en Su morada, con gran respeto, no solo una diosa de la fortuna, sino muchos miles de ellas. Por consiguiente, es simplemente ilusión creer que Kṛṣṇa les mendigó comida a los brāhmaṇas. Realmente fue un truco para conferirles la misericordia de aceptarlo a Él a través del servicio devocional puro. El conjunto de los enseres de la ceremonia védica, el lugar adecuado, el tiempo adecuado, los diferentes tipos de artículos para ejecutar las ceremonias rituales, los himnos védicos, el sacerdote que sea capaz de ejecutar el sacrificio, el fuego y los semidioses, el ejecutor del sacrificio y los principios religiosos, todo tiene por objeto comprender a Kṛṣṇa, porque Kṛṣṇa es la Suprema Personalidad de Dios. Él es el Supremo Señor Viṣṇu, y el Señor de todos los yogīs místicos.

Pokud si někdo myslí, že Krišna není soběstačný, protože pásl krávy, aby si vydělal na živobytí, nebo pokud pochybuje o tom, že Krišna nepotřebuje jídlo, v domnění, že měl opravdu hlad, pak by si měl uvědomit, že Krišnovi neustále slouží bohyně štěstí. Porušuje tak svůj nepěkný zvyk, že je nestálá. Ve védských textech, jako je Brahma-saṁhitā, je řečeno, že Krišnovi v Jeho sídle s velkou úctou slouží ne jen jedna, ale mnoho tisíc bohyní štěstí. Proto je iluze myslet si, že Krišna žebral jídlo od bráhmanů. Byl to jenom trik, aby jim prokázal milost a poučil je, že místo rituálních obřadů by Ho měli uctívat čistou oddanou službou. Védské obřadní nezbytnosti, vhodné místo, vhodná doba, různé předměty sloužící k provádění rituálních obřadů, védské hymny, průběh oběti, kněz, který je schopný oběť vykonat, oheň, polobozi, osoba pořádající oběť a náboženské zásady — to vše je určené k pochopení Krišny, protože Krišna je Nejvyšší Osobnost Božství. Je Nejvyšší Pán Višnu a Pán všech mystických jógích.

Los brāhmaṇas dijeron: «Debido a que Él ha aparecido como un niño en la dinastía de los Yadus, fuimos tan tontos que no pudimos comprender que Él es la Suprema Personalidad de Dios. Pero por otro lado, estamos muy orgullosos de que tenemos unas esposas tan excelsas, que han desarrollado el servicio puro y trascendental para el Señor sin haber sido encadenadas por nuestra posición rígida. Por lo tanto, ofrezcamos nuestras respetuosas reverencias a los pies de loto del Señor Kṛṣṇa, bajo cuya energía ilusoria, llamada māyā, estamos absortos en actividades fruitivas. En consecuencia, nosotros le rogamos al Señor que sea lo suficientemente bondadoso, como para excusarnos por estar simplemente cautivados por Su energía externa. Hemos transgredido Su orden sin conocer Sus glorias trascendentales».

“Protože se zjevil jako dítě v dynastii Jaduovců, byli jsme tak hloupí, že jsme nechápali, že je Nejvyšší Osobnost Božství,” řekli bráhmanové. “Na druhou stranu jsme však pyšní na to, že máme tak vznešené ženy, které rozvinuly čistou transcendentální službu Pánu a nenechaly se spoutat naším nezlomným odporem. S úctou se proto pokloňme lotosovým nohám Pána Krišny, jehož iluzorní energie zvaná māyā svým vlivem způsobuje, že jsme pohrouženi do plodonosných činností. Modlíme se proto k Pánu, aby byl tak laskavý a prominul nám, protože jsme byli jednoduše uchváceni Jeho vnější energií. Neuposlechli jsme Jeho nařízení, neboť jsme neznali Jeho transcendentální slávu.”

Los brāhmaṇas se arrepintieron de sus actividades pecaminosas. Ellos querían ir personalmente a ofrecerle sus reverencias a Kṛṣṇa, pero, por miedo a Kaṁsa, no pudieron ir. En otras palabras, es muy difícil entregarse plenamente a la Personalidad de Dios sin purificarse mediante el servicio devocional. El ejemplo de los brāhmaṇas eruditos y sus esposas es vívido. A las esposas de los brāhmaṇas, debido a que estaban infundidas con servicio devocional puro, no les importó ningún tipo de oposición. Ellas inmediatamente fueron a donde estaba Kṛṣṇa. Pero a pesar de que los brāhmaṇas habían llegado a conocer la supremacía del Señor y estaban arrepentidos, aún así tenían temor del rey Kaṁsa, debido a que estaban demasiado adictos a las actividades fruitivas.

Bráhmanové litovali svého hříšného jednání. Chtěli se jít osobně Krišnovi poklonit a odevzdat se Mu, ale protože se báli Kansy, nešli. Jinými slovy — pro toho, kdo se neočistil oddanou službou, je těžké se plně odevzdat Osobnosti Božství. Příklad učených bráhmanů a jejich manželek je velmi názorný. Ženy bráhmanů nedbaly na žádný odpor, protože je inspirovala čistá oddaná služba. Okamžitě za Krišnou odešly. Zato bráhmanové i poté, co dospěli k poznání moci Pána a káli se, měli strach z krále Kansy, protože příliš lpěli na konání plodonosných činností.

Así termina el significado de Bhaktivedanta, del capítulo vigésimo tercero del libro Kṛṣṇa, titulado: «Liberando a las esposas de los brāhmaṇas que ejecutaban sacrificios».

Takto končí Bhaktivédántův výklad 23. kapitoly knihy Krišna, nazvané “Osvobození manželek bráhmanů provádějících oběti”.