TEXT 14

TEKST 14

Verš

Tekst

daivī hy eṣā guṇa-mayī
mama māyā duratyayā
mām eva ye prapadyante
māyām etāṁ taranti te

Synonyma

Synonyms

daivī — transcendentální; hi — jistě; eṣā — tato; guṇa-mayī — složená ze tří kvalit hmotné přírody; mama — Moje; māyā — energie; duratyayā — kterou je nesmírně obtížné překonat; mām — Mně; eva — jistě; ye — ti, kdo; prapadyante — odevzdávají se; māyām etām — tuto matoucí energii; taranti — překonají; te — oni.

daivī – transcendentalny; hi – z pewnością; eṣā – to; guṇa-mayī – składająca się z trzech sił natury materialnej; mama – Moja; māyā – energia; duratyayā – bardzo trudna do przezwyciężenia; mām – Mnie; eva – z pewnością; ye – ci, którzy; prapadyante – podporządkowują; māyām etām – ta iluzoryczna energia; taranti – pokonują; te – oni.

Překlad

Translation

Tuto Mou božskou energii, složenou ze tří kvalit hmotné přírody, je těžké překonat, ale ti, kdo se Mi odevzdali, ji zdolají velmi snadno.

Niełatwo jest przezwyciężyć tę Moją boską – składającą się z trzech sił natury materialnej – energię. Ale bez trudu mogą pokonać ją ci, którzy podporządkowali się Mnie.

Význam

Purport

Nejvyšší Pán, Osobnost Božství, má nesčetně mnoho energií a všechny jsou božské. I živé bytosti jsou jednou z Jeho božských energií, ale jakmile přijdou do styku s hmotnou energií, je jejich původní duchovní síla zahalena. Když je zahalí hmotná energie, nemohou se nijak vymanit z jejího vlivu. Jak bylo uvedeno dříve, hmotná i duchovní energie jsou emanacemi Nejvyšší Osobnosti Božství, a proto jsou obě věčné. Živé bytosti patří k věčné vyšší energii Pána, ale vzhledem ke znečištění nižší energií, hmotou, je věčná i jejich iluze. Proto se podmíněná duše nazývá nitya-baddha, věčně podmíněná. Nikdo nezjistí v dějinách hmotného světa historii jejího podmínění. I když je tedy hmotná příroda nižší energií, být vysvobozen z jejího zajetí je nesmírně obtížné, jelikož ji z konečného hlediska řídí svrchovaná vůle, kterou živá bytost nemůže překonat. Nižší, hmotná příroda je zde nazvána božskou proto, že je spojena s Bohem a jedná podle Jeho transcendentální vůle. Přestože je nižší povahy, pod vedením Nejvyššího podivuhodně působí při vzniku a zániku vesmírného projevu. Vedy to dokládají takto: māyāṁ tu prakṛtiṁ vidyān māyinaṁ tu maheśvaram. “Māyā (iluze) je nepravá či dočasná, ale v jejím pozadí stojí svrchovaný kouzelník, Osobnost Božství jménem Maheśvara, Nejvyšší Vládce.” (Śvetāśvatara Upaniṣad 4.10)

ZNACZENIE:

Najwyższa Osoba Boga ma niezliczone energie i wszystkie te energie są boskie. Mimo iż żywe istoty są częścią Jego energii i z tego powodu są boskie, to jednak w kontakcie z energią materialną zostaje przykryta ich wyższa, pierwotna moc. Kiedy jest się w ten sposób przykrytym przez materialną energię, pokonanie jej oddziaływania jest rzeczą całkowicie niemożliwą. Jak to już wcześniej zostało powiedziane, zarówno natura materialna, jak i duchowa, będąc emanacjami Najwyższej Osoby Boga, są wieczne. Żywe istoty należą do wiecznej, wyższej natury Pana, ale z powodu skalania naturą niższą – materią, ich złudzenie jest również wieczne. Dlatego uwarunkowana dusza jest nazywana nitya-baddha, czyli wiecznie uwarunkowaną. Nikt nie jest w stanie prześledzić historii swojego uwarunkowania, począwszy od jakiegoś momentu w materialnej historii. Wskutek tego oswobodzenie się z sideł materialnej natury jest bardzo trudne. Mimo iż ta materialna natura jest energią niższą, jest ona prowadzona ostatecznie przez najwyższą wolę, której żywa istota nie jest w stanie pokonać. Niższa natura materialna została tutaj zdefiniowana jako boska energia, dzięki jej styczności i poruszaniu się przez boską wolę. Poruszana przez naturę boską, natura materialna, chociaż niższa, działa wspaniale w konstruowaniu i destrukcji manifestacji kosmicznej. Vedy potwierdzają to w następujący sposób: māyāṁ tu prakṛtiṁ vidyān māyinaṁ tu maheśvaram. „Chociaż māyā [iluzja] jest fałszywa albo tymczasowa, podstawą māyi jest najwyższy magik – Osoba Boga, który jest Maheśvarą, najwyższym kontrolerem”. (Śvetāśvatara Upaniṣad 4.10)

Slovo guṇa znamená také provaz — podmíněná duše je pevně spoutána provazy iluze. Člověk, který má spoutané ruce i nohy, se není schopen vysvobodit sám a nemůže být ani vysvobozen někým, kdo je na tom stejně jako on. Musí mu pomoci někdo, kdo spoutaný není. Spoutaný nemůže pomoci spoutanému — zachránce musí být volný. Vysvobodit podmíněnou duši proto může jedině Pán Kṛṣṇa či Jeho pravý zástupce, duchovní učitel. Bez této pomoci vyššího řádu se z pout hmotné přírody nelze dostat. K volnosti může živé bytosti pomoci oddaná služba, rozvíjení vědomí Kṛṣṇy. Kṛṣṇa, který je Pánem matoucí energie, může této nepřekonatelné energii nařídit, aby podmíněnou duši pustila na svobodu. Nařizuje to z bezpříčinné milosti k odevzdané duši a z otcovské lásky k živé bytosti, jež je původně Jeho milovaným dítětem. Odevzdat se lotosovým nohám Pána je tedy jediný způsob, jak se vysvobodit ze zajetí neúprosné hmotné přírody.

Innym znaczeniem słowa guṇa jest sznur. Należy to rozumieć w ten sposób, że uwarunkowana dusza jest mocno związana sznurami iluzji. Człowiek ze związanymi rękami i stopami nie może uwolnić się sam. Musi otrzymać pomoc od innej osoby, która nie jest związana. Ponieważ związany nie może pomóc związanemu, oswobodziciel musi być wyzwolony. Zatem tylko Pan Kṛṣṇa, albo jego bona fide reprezentant – mistrz duchowy, może przynieść wolność uwarunkowanej duszy. Bez takiej wyższej pomocy nie można się uwolnić z więzów materialnej natury. Wolność osiągnąć można dzięki służbie oddania i świadomości Kṛṣṇy. Kṛṣṇa, będąc panem energii iluzorycznej, może rozkazać tej nieprzezwyciężonej energii, aby wyzwoliła uwarunkowaną duszę. Takie oswobodzenie nakazuje On dzięki Swojej bezprzyczynowej łasce dla podporządkowanej duszy i dzięki Swojemu ojcowskiemu uczuciu dla żywej istoty, która jest w rzeczywistości ukochanym synem Pana. Dlatego podporządkowanie się lotosowym stopom Pana jest jedynym środkiem wycofania się z mocnego uchwytu szponów natury materialnej.

Významná jsou také slova mām eva. Mām znamená jedině Kṛṣṇovi (Viṣṇuovi), nikoliv Brahmovi či Śivovi. I když jsou Brahmā a Śiva na vysoké úrovni, téměř na stejné úrovni jako Viṣṇu, nemohou tito zástupci rajo-guṇy (vášně) a tamo-guṇy (nevědomosti) vysvobodit podmíněnou duši ze zajetí māyi — i oni podléhají jejímu vlivu. Māyi vládne pouze Viṣṇu, a proto jedině On může zajistit podmíněné duši svobodu. Vedy (Śvetāśvatara Upaniṣad 3.8) to dokládají slovy tam eva viditvā, “Svobodu lze nalézt jedině poznáním Kṛṣṇy.” Dokonce i Pán Śiva potvrzuje, že osvobození je možné dosáhnout jen milostí Viṣṇua: mukti-pradātā sarveṣāṁ viṣṇur eva na saṁśayaḥ — “Není pochyb o tom, že Viṣṇu je dárcem osvobození pro všechny.”

Znaczące są tutaj słowa mām eva. Mām oznacza – tylko Kṛṣṇie (Viṣṇu), a nie Brahmie albo Śivie. Mimo iż Brahmā i Śiva są osobami niezwykle wyniesionymi i są prawie na poziomie Viṣṇu, to jednak będąc inkarnacjami rajo-guṇy (pasji) i tamo-guṇy (ignorancji), nie są w stanie uwolnić uwarunkowanej duszy ze szponów māyi. Innymi słowy, zarówno Brahmā jak i Śiva, również pozostają pod wpływem māyi. Jedynie Viṣṇu jest panem māyi; dlatego tylko On jeden jedynie może oswobodzić uwarunkowaną duszę. Vedy (Śvetāśvatara Upaniṣad 3.8) potwierdzają to słowami: tam eva viditvā: „Wolność możliwa jest tylko poprzez zrozumienie Kṛṣṇy”. Nawet Pan Śiva potwierdza, iż wyzwolenie można osiągnąć jedynie dzięki łasce Viṣṇu. Pan Śiva mówi: mukti-pradātā sarveṣāṁ viṣṇur eva na saṁśayaḥ: „Nie ma żadnej wątpliwości co do tego, że Viṣṇu jest wyzwolicielem każdego”.