Skip to main content

Sloka 57

Text 57

Verš

Texto

itīreśe ’tarkye nija-mahimani sva-pramitike
paratrājāto ’tan-nirasana-mukha-brahmaka-mitau
anīśe ’pi draṣṭuṁ kim idam iti vā muhyati sati
cacchādājo jñātvā sapadi paramo ’jā-javanikām
itīreśe ’tarkye nija-mahimani sva-pramitike
paratrājāto ’tan-nirasana-mukha-brahmaka-mitau
anīśe ’pi draṣṭuṁ kim idam iti vā muhyati sati
cacchādājo jñātvā sapadi paramo ’jā-javanikām

Synonyma

Palabra por palabra

iti — tak; irā-īśe — Pán Brahmā, pán Sarasvatī (Iry); atarkye — nad; nija-mahimani — jehož sláva; sva-pramitike — samovolně projevený a blažený; paratra — nad; ajātaḥ — hmotná energie (prakṛti); atat — nedůležité; nirasana-mukha — odmítáním toho, co není důležité; brahmaka — nejlepšími částmi Véd; mitau — v němž je poznání; anīśe — neschopný; api — dokonce; draṣṭum — vidět; kim — co; idam — je to; iti — tak; — nebo; muhyati sati — zmatený; cacchāda — odstranil; ajaḥ — Pán Śrī Kṛṣṇa; jñātvā — poté, co poznal; sapadi — okamžitě; paramaḥ — největší ze všech; ajā-javanikām — závoj māyi.

iti — así; irā-īśe — el Señor Brahmā, el señor de Sarasvatī (Irā); atarkye — más allá de; nija-mahimani — cuya propia gloria; sva-pramitike — que Se manifiesta por Sí solo y está lleno de bienaventuranza; paratra — más allá de; ajātaḥ — la energía material (prakṛti); atat — irrelevante; nirasana-mukha — por el rechazo de lo irrelevante; brahmaka — por las joyas cimeras de los Vedas; mitau — en quien hay conocimiento; anīśe — sin ser capaz; api — incluso; draṣṭum — de ver; kim — qué; idam — es esto; iti — así; — o; muhyati sati — estando desconcertado; cacchāda — retiró; ajaḥ — el Señor Śrī Kṛṣṇa; jñātvā — tras comprender; sapadi — de inmediato; paramaḥ — la más grande de todas; ajā-javanikām — la cortina de māyā.

Překlad

Traducción

Nejvyšší Brahman přesahuje mentální spekulaci, projevuje se z vlastní vůle, existuje ve své vlastní blaženosti a nad hmotnou energií. Lze Ho poznat z největších klenotů Véd vyloučením nedůležitého poznání. Tímto Nejvyšším Brahmanem, Osobností Božství, jenž předvedl svou slávu projevením všech čtyřrukých podob Viṣṇua, byl tedy Pán Brahmā, manžel Sarasvatī, zmatený. “Co to je?” myslel si, a pak dokonce přestal vidět. Pán Kṛṣṇa poznal, v jakém je Brahmā stavu, a okamžitě odstranil závoj své yogamāyi.

El Brahman Supremo está más allá de la especulación mental, Se manifiesta por Sí solo, existe en Su propia bienaventuranza y está más allá de la energía material. A Él se Le conoce mediante las joyas cimeras de los Vedas a través de la refutación del conocimiento irrelevante. Así, en contacto con ese Brahman Supremo, la Personalidad de Dios, cuya gloria se hizo patente en la manifestación de todas las formas de cuatro brazos de Viṣṇu, el Señor Brahmā, el señor de Sarasvatī, quedó desconcertado. «¿Qué es esto?», pensaba, sin ser siquiera capaz de ver. El Señor Kṛṣṇa, comprendiendo la condición de Brahmā, disipó de inmediato la cortina de Su yoga-māyā.

Význam

Significado

Brahmā byl naprosto zmatený. Nechápal, co vidí, a pak už ani neviděl. Pán Kṛṣṇa poznal, v jakém je Brahmā stavu, a tak odstranil onen pokryv tvořený yogamāyou. V tomto verši je Brahmā uveden jako ireśa. Irā znamená Sarasvatī, bohyně učenosti, a Ireśa je její manžel, Pán Brahmā. Brahmā je tedy nanejvýš inteligentní. Ale dokonce i Brahmā, pán Sarasvatī, byl z Kṛṣṇy zmatený. Přestože se snažil Pánu Kṛṣṇovi porozumět, neuspěl. Na počátku byli chlapci, telátka a samotný Kṛṣṇa zahaleni yogamāyou, jež později projevila druhou skupinu telátek a chlapců, Kṛṣṇových expanzí, a potom množství čtyřrukých podob. Když nyní Pán Kṛṣṇa viděl, jak je Brahmā zmatený, způsobil, aby tato yogamāyā zmizela. Někdo by si mohl myslet, že māyā, kterou Pán Kṛṣṇa odstranil, byla mahāmāyā, ale Śrīla Viśvanātha Cakravartī Ṭhākura uvádí ve svém komentáři, že to byla yogamāyā-energie, jejímž působením je Kṛṣṇa někdy projevený a jindy neprojevený. Ta energie, která zakrývá pravou skutečnost a předvádí něco neskutečného, je mahāmāyā, ale energie způsobující, že je Absolutní Pravda někdy projevená a jindy ne, je yogamāyā. Z toho důvodu slovo ajā v tomto verši označuje yogamāyu.

Brahmā estaba completamente desconcertado. No acertaba a comprender lo que estaba viendo, y ni siquiera era capaz de ver. El Señor Kṛṣṇa, comprendiendo la condición de Brahmā, retiró entonces aquella cubierta de yoga-māyā. En este verso, Brahmā recibe el nombre de ireśaIrā significa Sarasvatī, la diosa de la sabiduría, e Ireśa es su esposo, el Señor Brahmā. Brahmā, por lo tanto, es sumamente inteligente. Pero hasta el propio Brahmā, el señor de Sarasvatī, estaba confuso acerca de Kṛṣṇa. Aunque lo intentó, no lograba comprender al Señor Kṛṣṇa. Al principio, los niños, los terneros y Kṛṣṇa mismo habían sido cubiertos por yoga-māyā, que más tarde manifestó el segundo grupo de terneros y niños, que eran expansiones de Kṛṣṇa, y que, a continuación manifestaron muchas formas de cuatro brazos. Ahora, al ver la confusión de Brahmā, el Señor Kṛṣṇa hizo desaparecer aquella yoga-māyā. Se podría pensar que la māyāque el Señor Kṛṣṇa retiró era mahā-māyā, pero Śrīla Viśvanātha Cakravartī Ṭhākura comenta que era yoga-māyā, la potencia en virtud de la cual Kṛṣṇa está a veces manifiesto y otras no manifiesto. La potencia que cubre la verdadera realidad y manifiesta algo irreal esmahāmāyā, pero la potencia mediante la cual la Verdad Absoluta está unas veces manifiesta y otras no, es yoga-māyā. Por lo tanto, en este verso la palabra ajā se refiere a yoga-māyā.

Kṛṣṇova energie-Jeho māyā-śakti či svarūpa-śakti-je jedna, ale projevuje se v rozmanitosti. Parāsya śaktir vividhaiva śrūyate (Śvetāśvatara Up. 6.8). Rozdíl mezi vaiṣṇavy a māyāvādīny spočívá v tom, že māyāvādīni říkají, že māyā je jen jedna, zatímco vaiṣṇavové rozeznávají její rozmanitost. Existuje jednota v rozmanitosti. Například na jednom stromě je mnoho různých listů, plodů a květů. K tomu, aby mohly ve stvoření probíhat různé druhy činností, jsou zapotřebí různé druhy energií. Jiný příklad: stroj může mít všechny části ze železa, ale provádí různé úkony. I když je celý železný, jedna část funguje tak a jiné části zase jinak. Ten, kdo neví, jak tento stroj pracuje, může říci, že je to jen samé železo. Ale přestože je to železo, má různé součásti a každá provádí jiné činnosti, aby se dosáhlo účelu, pro který byl stroj vyroben. Jedno kolo se točí jedním směrem, jiné kolo zase jiným a přirozeně fungují takovým způsobem, aby celý stroj pracoval. Proto dáváme různým částem stroje různá jména: “To je kolo,” “to je šroub,” “to je hřídel,” “to je mazání,” a tak dále. Podobně to vysvětlují Védy:

La energía de Kṛṣṇa, Su māyā-śakti, o svarūpa-śakti, es una, pero se manifiesta en diversidad de formas. Parāsya śaktir vividhaiva śrūyate (Śvetāśvatara Up. 6.8). La diferencia entre los vaiṣṇavas y los māyāvādīs está en que los māyāvādīs dicen que esa māyā es una, mientras que los vaiṣṇavas reconocen sus diversidades. Hay unidad en la diversidad. En un árbol, por ejemplo, hay variedad en forma de hojas, frutos y flores. Para llevar a cabo las diversidades de actividad que se dan en la creación, son necesarias diversidades de energía. Pongamos otro ejemplo: una máquina tiene todas sus piezas hechas de hierro, pero esas piezas desempeñan funciones distintas. Aunque toda la máquina es hierro, determinada pieza funciona de determinada manera, y las demás piezas funcionan de otra forma. Quien no conozca el funcionamiento de la máquina, podría decir que toda ella es hierro; sin embargo, pese a ser hierro, la máquina está hecha de diversos componentes, que realizan funciones distintas para cumplir el objetivo por el que fue construida la máquina. Un engranaje gira de una forma y otro gira en otro sentido, de modo que, con su funcionamiento, la máquina cumple de modo natural su propósito. Por esa razón, tenemos un determinado nombre para cada una de las piezas de la máquina: «Esto es un engranaje», «esto, un tornillo», «esto, un eje», «esto, el sistema lubricante», etc. De manera similar, como se explica en los Vedas:

parāsya śaktir vividhaiva śrūyate
svābhāvikī jñāna-bala-kriyā ca
parāsya śaktir vividhaiva śrūyate
svābhāvikī jñāna-bala-kriyā ca

Kṛṣṇova moc je různorodá, a proto tatáž śakti neboli energie jedná různými způsoby. Vividhā znamená “rozmanitost”. Existuje jednota v rozmanitosti. Yogamāyā a mahāmāyā tedy patří k různým individuálním částem téže jedné energie a každá z těchto individuálních částí jedná svým odlišným způsobem. Energie saṁvit, sandhinī a āhlādinī-Kṛṣṇovy energie existence, poznání a radosti-se liší od yogamāyi. Každá je individuální energií. Āhlādinī je Rādhārāṇī. Svarūpa Dāmodara Gosvāmī vysvětlil: rādhā-kṛṣṇa-praṇaya-vikṛtir hlādinī śaktir asmāt (Cc. Ādi 1.5). Āhlādinī-śakti je projevena jako Rādhārāṇī, ale Kṛṣṇa a Rādhārāṇī jsou totéž, i když On je energetický zdroj a Ona je energie.

El poder de Kṛṣṇa es muy diverso, de modo que una misma śakti, o potencia, actúa de maneras muy diversas. Vividhā significa «diversidades». Hay unidad en la diversidad. Yoga-māyā y mahā-māyā están entre las diversas partes individuales de una misma potencia, y todas esas potencias individuales funcionan diversamente a su propia manera. Las potencias saṁvitsandhinī y ahlādinī, que son las potencias de existencia, conocimiento y placer de Kṛṣṇa, son diferentes de yoga-māyā. Cada una de ellas es una potencia individual. La potencia hlādinī es Rādhārāṇī. Así lo explica Svarūpa Dāmodara Gosvāmī: rādhā kṛṣṇa-praṇaya-vikṛtir hlādinī śaktir asmāt (CcĀdi 1.5). La ahlādinī-śakti se manifiesta en forma de Rādhārāṇī, pero Kṛṣṇa y Rādhārāṇī son lo mismo, aunque Él es la fuente de potencia y Ella la potencia.

Brahmā byl zmaten z Kṛṣṇovy moci bohatství (nija-mahimani), protože byla atarkya, nepochopitelná. S omezenými smysly se nikdo nemůže přít o tom, co je nepochopitelné. Proto se nepochopitelnému říká acintya-to, co přesahuje cintyu, naše myšlenky a dohady. Acintya označuje to, o čem nemůžeme hloubat, ale co musíme přijmout. Śrīla Jīva Gosvāmī prohlásil, že dokud nepřiznáme, že Nejvyšší je acintya, nejsme schopni pochopit pojem Bůh. To je třeba si jasně uvědomit. Proto říkáme, že slova śāster se musejí přijímat tak, jak jsou, beze změn, neboť se vymykají našim dohadům. Acintyāḥ khalu ye bhāvā na tāṁs tarkeṇa yojayet-“To, co je acintya, nelze určit pomocí dohadů.” Lidé se obvykle dohadují, ale naším procesem není se dohadovat, nýbrž přijmout védské poznání takové, jaké je. Když Kṛṣṇa říká: “Toto je na vyšší úrovni a toto na nižší,” pak Jeho slova přijmeme. Nebudeme se hádat: “Proč je tohle lepší a tamto horší?” Pro toho, kdo se pře, je poznání ztracené.

Brahmā estaba desconcertado acerca de la opulencia de Kṛṣṇa (nija-mahimani), porque esa opulencia era atarkya, inconcebible. Con nuestros sentidos limitados no podemos argumentar acerca de lo que es inconcebible. Por consiguiente, lo inconcebible se denominaacintya, esto es, lo que está más allá de cintya, de nuestros pensamientos y argumentos. Acintya se refiere a lo que tenemos que aceptar aunque no lo logremos razonar. Śrīla Jīva Gosvāmī ha explicado que, si no aceptamos acintya en el Supremo, no podremos comprender el concepto de Dios. Es algo que hay que entender. Por esa razón decimos que las palabras de los śāstras deben tomarse tal y como son, sin cambiarlas, pues están fuera del alcance de nuestros argumentos. Acintyāḥ khalu ye bhāvā na tāṁs tarkeṇa yojayet: «Lo que esacintya no se puede comprender con argumentos». La gente suele presentar muchos argumentos, pero nuestro proceso no es presentar argumentos, sino aceptar el conocimiento védico tal y como es. Cuando Kṛṣṇa dice: «Esto es superior y eso inferior», aceptamos lo que Él dice. No nos ponemos a argumentar: «¿Por qué eso es superior y lo otro inferior?». Para la persona que argumenta, el conocimiento está fuera de su alcance.

Tato cesta přijímání se nazývá avaroha-panthā. Slovo avaroha má spojitost se slovem avatāra, které znamená “to, co sestupuje”. Materialista chce všemu rozumět způsobem āroha-panthā-pomocí dohadů a rozumu-ale transcendentální záležitosti takto nelze pochopit. Ty vyžadují, aby člověk následoval cestu sestupujícího poznání, avaroha-panthā. Proto je nezbytné přijmout systém parampary a nejlepší paramparou je ta, která pochází od Kṛṣṇy (evaṁ paramparā-prāptam). To, co Kṛṣṇa říká, bychom měli přijmout (imaṁ rājarṣayo viduḥ). To se nazývá avaroha-panthā.

Ese proceso de aceptación se denomina avaroha-panthā. La palabra avaroha está emparentada con la palabra avatāra, que significa «lo que desciende». Los materialistas tratan de comprenderlo todo mediante el sendero de āroha-panthā, de argumentos y razonamientos, pero esa no es la forma de comprender los temas trascendentales. Debemos, por contra, seguir la senda de avaroha-panthā, el proceso de conocimiento descendente. Por lo tanto, debemos aceptar el sistema paramparā. Y el mejor paramparā es aquel que procede de Kṛṣṇa (evaṁ paramparā-prāptam). Debemos aceptar lo que dice Kṛṣṇa (imaṁ rājarṣayo viduḥ). Eso se denominaavaroha-panthā.

Brahmā se však rozhodl pro cestu zvanou āroha-panthā. Chtěl porozumět Kṛṣṇově mystické síle pomocí svých vlastních omezených, pochopitelných schopností, a proto byl sám oklamán. Každý chce mít dobrý pocit ze svého poznání a myslet si: “Já něco vím.” Ale před Kṛṣṇou takovýto postoj neobstojí, neboť Kṛṣṇu nelze omezit hranicemi prakṛti. Musíme se podřídit. Jiná možnost neexistuje. Na tāṁs tarkeṇa yojayet. Toto podřízení je znakem rozlišujícím následovníky Kṛṣṇy a māyāvādīny.

Brahmā, sin embargo, siguió el proceso de āroha-panthā. Quería entender el poder místico de Kṛṣṇa con su propio poder, limitado y concebible, y por ello él mismo acabó desconcertado. Todo el mundo quiere complacerse con su propio conocimiento, pensando: «Yo sé algo», pero, en presencia de Kṛṣṇa, esa mentalidad no puede sostenerse, pues no podemos encerrar a Kṛṣṇa dentro de los límites deprakṛti. Tenemos que ser sumisos. No hay otra opción. Na tāṁs tarkeṇa yojayet. Esa sumisión señala la diferencia entre los devotos kṛṣṇa-ítas y los māyāvādīs.

Výraz atan-nirasana vyjadřuje nezájem o to, co je nedůležité. (Atat znamená “to, co není skutečnost”.) Brahman je někdy popisován jako asthūlam anaṇv ahrasvam adīrgham-“to, co není velké ani malé, krátké ani dlouhé” (Bṛhad-āraṇyaka Up. 5.8.8). Neti neti-“Ne toto, ne toto.” Ale co to je? Někdo může popisovat tužku tak, že bude říkat: “Tohle to není, tohle to není,” ale tím nám neřekne, co to je. To se nazývá definice založená na záporech. Kṛṣṇa v Bhagavad-gītě také vysvětluje duši pomocí negativních definic. Na jāyate mriyate vā-“Nerodí se ani neumírá. Stěží pochopíš něco víc.” Ale co to je? Je to věčné. Ajo nityaḥ śāśvato 'yaṁ purāṇo na hanyate hanyamāne śarīre—“Je nezrozená, věčná, existuje trvale, neumírá a je tu odpradávna. Nezahyne, když je zabito tělo.” (Bg. 2.20) Zpočátku je těžké duši porozumět, a proto Kṛṣṇa dával negativní definice:

La frase atan-nirasana se refiere a descartar lo irrelevante. (Atat significa «lo que no es un hecho»). A veces se describe el Brahman con las palabras: asthūlam anaṇv ahrasvam adīrgham: «Lo que no es grande ni pequeño, ni corto ni largo» (Bṛhad-āraṇyaka Up.5.8.8)Neti neti: «Esto no es, eso tampoco». Pero, ¿qué es lo que es? Para describir un lápiz, podemos decir: «No es esto, no es aquello», pero de ese modo seguimos sin saber qué es. Es lo que se denomina definición por negación. En el Bhagavad-gītā, Kṛṣṇa explica también el alma dando definiciones por negación. Na jāyate mriyate vā: «No nace, no muere. Difícilmente podrás entender más que esto». Pero, ¿qué es? Es eterna. Ajo nityaḥ śāśvato 'yaṁ purāṇo na hanyate hanyamāne śarīre: «Es innaciente, eterna, permanente y primigenia. No se la mata cuando se mata el cuerpo» (Bg. 2.20). Como al principio es difícil entender el alma, Kṛṣṇa ha dado definiciones por negación:

nainaṁ chindanti śastrāṇi
nainaṁ dahati pāvakaḥ
na cainaṁ kledayanty āpo
na śoṣayati mārutaḥ
nainaṁ chindanti śastrāṇi
nainaṁ dahati pāvakaḥ
na cainaṁ kledayanty āpo
na śoṣayati mārutaḥ

“Duše nemůže být nikdy rozsekána žádnou zbraní ani spálena ohněm, rozmočena vodou nebo vysušena větrem.” (Bg. 2.23) Kṛṣṇa říká: “Nespálí ji oheň.” Musíme si tedy představit to, co oheň nemůže spálit. To je negativní definice.

«Al alma no la puede cortar en pedazos ningún arma, ni quemarla el fuego, ni humedecerla el agua, ni marchitarla el viento» (Bg. 2.23). Kṛṣṇa dice: «El fuego no la quema». Por lo tanto, tenemos que imaginar qué es eso que no es quemado por el fuego. Se trata de una definición por negación.