Mantra šestnáctá

Šešiolikta mantra

Verš

Tekstas

pūṣann ekarṣe yama sūrya prājāpatya
vyūha raśmīn samūha tejo
yat te rūpaṁ kalyāṇa-tamaṁ tat te paśyāmi
yo ’sāv asau puruṣaḥ so ’ham asmi

Synonyma

Synonyms

pūṣan — Ó, udržovateli; ekarṣe — prvotní filozofe; yama — usměrňující zásady; sūrya — cíl súrjů (velkých oddaných); prājāpatya — příznivče pradžápatů (předků lidstva); vyūha — odstraň laskavě; raśmīn — paprsky; samūha — stáhni laskavě; tejaḥ — zář; yat — tak, aby; te — Tvou; rūpam — -podobu; kalyāṇa-tamam — nejpříznivější; tat — to; te — Tvou; paśyāmi — mohu spatřit; yaḥ — ten, který je; asau — jako Slunce; asau — tu; puruṣaḥ — Osobnost Božství; saḥ — sám; aham — já; asmi — jsem.

pūṣan — o saugotojau; ekarṣe — pirmapradi filosofe; yama — reguliatyvusis principe; sūrya — sūryų (didžių bhaktų) tiksle; prājāpatya — prājāpačių (žmonijos protėvių) geradary; vyūha — malonėki pašalinti; raśmīn — spindulius; samūha — malonėki nutraukti; tejaḥ — švytėjimą; yat — kad; te — Tavo; rūpam — pavidalą; kalyāṇa-tamam — ypatingai palankų; tat — tą; te — Tavo; paśyāmi — matyčiau; yaḥ — tas, kuris yra; asau — kaip saulė; asau — tas; puruṣaḥ — Dievo Asmuo; saḥ — pats; aham — aš; asmi — esu.

Překlad

Translation

Ó můj Pane, prvotní filozofie, udržovateli vesmíru, usměrňující principe, cíli ryzích oddaných, příznivče předků lidstva— prosím, odstraň zář svých transcendentálních paprsků, abych mohl spatřit Tvou blaženou podobu. Ty jsi věčný Nejvyšší Pán, podobný Slunci, stejně jako já.

O Viešpatie, Tu – pirmapradis filosofas, visatos globėjas, reguliatyvusis principas, galutinis tyrų bhaktų tikslas, žmonijos protėvių geradarys! Praskleiski transcendentinę Savo akinamų spindulių skraistę, kad galėčiau išvysti Tavo palaimingą pavidalą. Tu – amžinasis Aukščiausiasis Dievo Asmuo, panašus į saulę, kaip ir aš pats.

Význam

Purport

Slunce a jeho paprsky jsou kvalitativně stejné. Podobně tak i Pán a živé bytosti jsou stejné kvality. Slunce je jedno, ale molekul slunečních paprsků je nespočetně. Sluneční paprsky jsou částmi Slunce a Slunce a jeho paprsky tvoří společně celé Slunce. Na samotném Slunci sídlí bůh Slunce, podobně jako na nejvyšší duchovní planetě Gólóce Vrndávaně, ze které emanuje zář brahmadžjóti, sídlí věčný Pán, což potvrzuje Brahma-sanhitá (5.29):

Saulė ir jos spinduliai kokybiškai tapatūs. Kokybės prasme gyvos esybės ir Viešpats irgi yra tapatūs. Saulė viena, o fotonų jos spinduliuose yra nesuskaičiuojama daugybė. Saulės spinduliai yra jos dalis, o visa Saulė – tai Saulės rutulys ir jo skleidžiami spinduliai. Saulėje gyvena Saulės dievas, analogiškai aukščiausioje dvasinėje planetoje Goloka Vṛndāvanoje, kuri skleidžia brahmajyoti šviesą, gyvena Viešpats ir ten vyksta amžini Jo žaidimai. Tai patvirtina „Brahma-saṁhitā“ (5.29):

cintāmaṇi-prakara-sadmasu kalpa-vṛkṣa-
lakṣāvṛteṣu surabhīr abhipālayantam
lakṣmī-sahasra-śata-sambhrama-sevyamānaṁ
govindam ādi-puruṣaṁ tam ahaṁ bhajāmi

“Uctívám Góvindu, prvotního Pána, prvního předka, který pase krávy a plní všechna přání v zemích duchovních drahokamů, obklopen milióny stromů, jež vyplňují přání, neustále s velkou úctou a láskou obsluhován sta tisíci Lakšmí, neboli bohyněmi štěstí.”

„Lenkiuosi Govindai, pirmapradžiam Viešpačiui, pirminiam gimdytojui. Buveinėse, kupinose dvasinių brangakmenių, tarp milijonų troškimų medžių Jis gano karves, kurios patenkina visus norus. Jam su didžiausia pagarba ir meile nuolat tarnauja šimtai ir tūkstančiai Lakṣmī, sėkmės deivių.“

Brahmadžjóti je v Brahma-sanhitě také popisována jako paprsky, jež emanují z nejvyšší duchovní planety, Gólóky Vrndávany, stejně tak jako sluneční paprsky emanují z planety Slunce. Dokud člověk nepronikne oslnivou září brahmadžjóti, nemůže poznat sídlo Pána. Oslepeni oslňující brahmadžjóti, nemohou neosobní filozofové realizovat skutečné sídlo Pána, ani Jeho transcendentální podobu. Tito myslitelé nemohou pro své omezené znalosti rozumět transcendentální podobě Šrí Kršny, plné blaženosti. Tato mantra Šrí Íšópanišady je modlitbou, která prosí Pána, aby odstranil oslňující paprsky brahmadžjóti, a tak umožnil čistému oddanému spatřit Jeho transcendentální podobu plnou blaženosti.

„Brahma-saṁhitoje“ rašoma, kad brahmajyoti – tai spinduliai, kuriuos skleidžia aukščiausioji dvasinė planeta Goloka Vṛndāvana, kaip kad spindulius skleidžia Saulės rutulys. Neprasiskverbus pro akinantį brahmajyoti spindesį, neįmanoma pamatyti Viešpaties karalystės. Apakintas brahmajyoti šviesos, filosofas impersonalistas nemato nei Viešpaties buveinės, nei transcendentinio Jo pavidalo. Turėdamas labai menkas ir ribotas žinias, mąstytojas impersonalistas nesuvokia visų palaimingiausiojo Viešpaties Kṛṣṇos pavidalo. Todėl šioje maldoje „Śrī Īśopaniṣada“ prašo Viešpaties praskleisti akinančių brahmajyoti spindulių skraistę, kad tyras bhaktas galėtų išvysti palaimingą transcendentinį Jo pavidalą.

Při realizaci neosobní brahmadžjóti zažije člověk příznivý aspekt Nejvyššího. Ještě příznivější aspekt zažije při realizaci Paramátmy, neboli všeprostupujícího aspektu Nejvyššího. Nejpříznivější aspekt Nejvyššího zažije oddaný při setkání tváří v tvář se samotným Pánem, Osobností Božství. Jelikož je zde Pán osloven jako prvotní filozof, udržovatel, příznivec a ochránce vesmíru, nemůže být Nejvyšší Pravda považována za neosobní. To naznačuje Šrí Íšópanišad. Slovo udržovatel je zvláště významné, neboť Pán udržuje všechny živé tvory, a obzvláště je nakloněn svým oddaným. Když oddaný překročí neosobní brahmadžjóti a spatří osobní aspekt Pána a Jeho nejpříznivější věčnou podobu, realizuje Absolutní Pravdu plně.

Pažinus beasmenį brahmajyoti, patiriamas Aukščiausiojo gėrio aspektas, o pažinus Paramātmą – visa aprėpiantį Aukščiausiojo aspektą, patiriamas dar ryškesnis prašviesėjimas. Savo akimis išvydęs Patį Dievo Asmenį, bhaktas pažįsta didžiausią gėrį spinduliuojantį Aukščiausiojo aspektą. Aukščiausioji Tiesa negali būti beasmenė, nes šioje mantroje į Ją kreipiamasi kaip į pirmapradį filosofą, visatos globėją ir geradarį. Tokia „Śrī Īśopaniṣados“ išvada. Žodis pūṣan („globėjas“) ypač reikšmingas, nes Viešpats globoja visas būtybes, o Savo bhaktams Jis ypač dėmesingas. Prasiskverbęs pro beasmenį brahmajyoti ir regėdamas Viešpaties asmenybę bei amžiną, didžiausiąjį gėrį spinduliuojantį Jo pavidalą, bhaktas visiškai suvokia Absoliučiąją Tiesą.

V Bhagavad-sandarbě Šríla Džíva Gósvámí říká. “Úplné pojetí Absolutní Pravdy je realizováno v Osobnosti Božství, protože je všemohoucí a vlastní všechny transcendentální síly. V brahmadžjóti není realizována úplná síla Absolutní Pravdy, a proto je realizace Brahmanu jen částečnou realizací Osobnosti Božství. Ó učení mudrci, první slabika ve slově bhagavān má dvojí význam: za prvé “ten, kdo udržuje”, a za druhé “ochránce”. Druhá slabika (ga) znamená “průvodce”, “vůdce” nebo “stvořitel”. Poslední slabika (va) naznačuje, že každý tvor žije v Něm, a že taktéž On žije v každém tvoru. Jinými slovy—transcendentální zvuk bhagavān představuje nekonečné poznání, sílu, energii, bohatství, neomezenou moc a vliv, to vše bez nejmenší stopy hmotného opojení.”

„Bhagavat-sandarbhoje“ Śrīla Jīva Gosvāmis rašo: „Absoliučioji Tiesa galutinai pažįstama kaip Dievo Asmuo, nes Jis yra visagalis ir valdo visas transcendentines galias. Pažinus brahmajyoti, visa Absoliučios Tiesos galybė iki galo dar neatsiskleidžia. Taigi Brahmano pažinimas tėra dalinis Dievo Asmens pažinimas. O išminčiai, pirmasis žodžio bhagavān skiemuo (bha) turi dvi reikšmes: „tas, kuris parūpina viską“ ir „tas, kuris saugo“. Antrasis skiemuo (ga) reiškia „vadovas“, „vadas“ arba „kūrėjas“. Skiemuo vān pažymi, kad kiekviena būtybė gyvena Jame ir kad Jis gyvena kiekvienoje būtybėje. Kitaip sakant, transcendentinis garsas bhagavān reiškia neribotą išmintį, galybę, energiją, turtus, jėgą bei įtaką, ir visa tai neturi nė menkiausios materialios iliuzijos žymės.“

Pán plně podporuje své ryzí oddané a postupně je vede cestou oddané dokonalosti. Jako vůdce svých oddaných nakonec udělí vytoužený výsledek oddané služby a odevzdá se jim. Díky bezpříčinné milosti mohou oddaní vidět Pána tváří v tvář, a tak jim pomáhá dosáhnout nejvyšší duchovní planety, Gólóky Vrndávany. Jako stvořitel může svému oddanému poskytnout všechny kvalifikace potřebné k tomu, aby Ho oddaný nakonec dosáhl. Pán je příčina všech příčin, a protože neexistuje nic, co by bylo Jeho původem, je On sám původní příčinou všeho. Těší se proto sám ze sebe projevováním své vlastní vnitřní energie. Vnější energii neprojevuje osobně. Expanduje se do puruṣa inkarnací a v těchto podobách udržuje hmotné projevení.

Viešpats labai rūpinasi Savo tyrais bhaktais ir padeda jiems palengva artėti prie tobulumo – meilės Dievui. Jis vadovauja Savo bhaktams ir galų gale įgyvendina tai, ko jie siekia per atsidavimo tarnystę, – dovanoja jiems Save. Nepriežastine Viešpaties malone bhaktai išvysta Jį savo akimis. Taigi Viešpats padeda Savo bhaktams patekti į aukščiausiąją dvasinę planetą Goloka Vṛndāvaną. Būdamas kūrėjas, Jis apdovanoja Savo bhaktą visomis reikalingomis ypatybėmis, kad šis galiausiai pasiektų Jį. Viešpats yra visų priežasčių priežastis, o kadangi Jis Pats Sau neturi priežasties, Jis yra pirminė priežastis. Vadinasi, apreikšdamas Savo vidinę galią, Jis semiasi džiaugsmo iš Savojo „Aš“. Išorinė galia nėra tiesioginė Jo išraiška, nes Jis išsiplečia puruṣų pavidalais ir būtent per šiuos pavidalus Jis palaiko materialųjį kosminį pasaulį. Šių ekspansijų pagalba Viešpats jį kuria, palaiko ir naikina.

Živé bytosti jsou rovněž rozlišené expanze samotného Pána. Protože některé z nich touží být pány a napodobovat Nejvyššího Pána, dovolí jim vstoupit do kosmického výtvoru a umožní jim, aby plně využily svého sklonu k panování nad přírodou. Následkem přítomnosti Jeho částí, živých bytostí, je celý jevový svět v pohybu akce a reakce. Takto je živým bytostem dána možnost k vládě nad hmotnou přírodou, avšak konečným vládcem je Pán ve svém úplném aspektu Paramátmy, Nadduše, jedním z purušů.

Gyvosios esybės irgi yra atskiros Viešpaties „Aš“ ekspansijos. Kai kurios iš jų, pačios norėdamos tapti viešpačiais, ima mėgdžioti Aukščiausiąjį Viešpatį, ir tada Jis leidžia joms persikelti į kosmoso kūriniją ir suteikia galimybę iki galo patenkinti savo norą valdyti gamtą. Viešpaties neatsiejamų dalelių, gyvų esybių, buvimas išjudina reiškinių pasaulį, kuriame galioja veiksmo ir atoveiksmio dėsnis. Taip gyvoms esybėms suteikiamos puikiausios galimybės valdyti materialią gamtą, tačiau pirminis valdovas vis tiek yra Pats Viešpats, apsireiškęs pilnaverčiu Savo aspektu kaip Paramātmā, Supersiela. Supersiela – tai viena iš puruṣų.

Mezi živou bytostí (ātmā) a vládnoucím Pánem (paramātmā)—duší a Nadduší, je tedy propastný rozdíl. Paramátmá řídí a átmá je řízena, proto nemohou existovat na stejné úrovni. Jelikož Paramátmá plně spolupracuje s átmou, je stálým společníkem živé bytosti.

Taigi tarp gyvosios esybės (ātmos) ir viską valdančio Viešpaties (Paramātmos), arba tarp sielos ir Supersielos, egzistuoja milžiniškas skirtumas. Paramātmā yra valdovas, o ātmā – pavaldinys, todėl jos nėra lygiavertės. Paramātmā ir ātmā veikia išvien, todėl Paramātmą vadina nuolatine gyvos būtybės palydove.

Pánův všeprostupující aspekt, jenž existuje za všech okolností při bdění a spánku i v potenciálních stavech, ze kterých se rodí jīva-śakti, živá síla v podobě podmíněných i vysvobozených duší, je znám jako Brahman. Protože Pán je počátkem Paramátmy i Brahmanu, je také počátkem všech živých bytostí a všeho, co existuje. Kdo to ví, začne se ihned věnovat oddané službě Pánu. Čistý oddaný s plným vědomím Pána na Něm lpí srdcem i duší, a kdykoliv přijde do společnosti podobných oddaných, věnují se výhradně uctívání Pánových transcendentálních činů. Ti, kdo nejsou tak dokonalí jako čistí oddaní, a ti, kdo realizovali jen aspekty Brahmanu nebo Paramátmy, nemohou docenit činnosti dokonalých oddaných. Čistým oddaným Pán vždy pomáhá tím, že jim sděluje do srdcí potřebné poznání, a tak se díky Jeho zvláštní přízni rozptýlí veškerá temnota nevědomosti. Filozofové a jógíni si to však nejsou schopni ani představit, protože jsou více méně závislí na své vlastní síle. V Katha Upanišadě se píše, že Pána mohou znát pouze ti, které si oblíbí, a nikdo jiný. Takovouto zvláštní přízeň prokazuje Pán pouze svým čistým oddaným. Šrí Íšópanišad tedy poukazuje na Pánovu přízeň, jež je mimo dosah brahmadžjóti.

Visa aprėpiantis Viešpaties aspektas – tas, kuris egzistuoja visais būviais (būdravimo, miego ir potenciniu) ir iš kurio kyla jīva- śakti (gyvybės jėga) sąlygotų ir išsivadavusių sielų pavidalu, – yra žinomas Brahmano vardu. Viešpats yra ir Paramātmos, ir Brahmano šaltinis, taigi Jis – ir visų gyvų esybių, ir pačios būties pradžia. Kas tai žino, išsyk atsideda Viešpaties tarnystei. Toks tyras ir visiškai sąmoningas Viešpaties bhaktas pamilsta Jį iš visos širdies, o suėjęs draugėn su panašiais į save bhaktais, šlovina transcendentinius Viešpaties žygius, nes tam bhaktai ir tesusirenka. Tie, kurie dar nėra tokie tobuli, kaip tyri bhaktai, ir nepatyrė Viešpaties Brahmano arba Paramātmos aspektų, nesugeba deramai įvertinti tobulų bhaktų poelgių. Viešpats visada padeda tyriems bhaktams, į jų širdis įdėdamas reikiamas žinias. Taigi ypatinga Savo malone Jis išsklaido jų širdyse tvyrančius nežinojimo patamsius. Spekuliatyvieji filosofai ir yogai negali to suprasti, nes, šiaip ar taip, jie pasikliauna vien tik savo jėgomis. Kaip nurodo „Kaṭha Upaniṣada“ (1.2.23), Jį pažinti tegali tie, kuriems Viešpats jaučia prielankumą. O ypatingą prielankumą Jis dovanoja tik Savo tyriems bhaktams. Taigi „Śrī Īśopaniṣada“ kalba apie Viešpaties prielankumą, kuris peržengia brahmajyoti ribas.